( وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ: ) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى شَرَعَ الْإِسْلامَ، فَسَهَّلَ شَرائِعَهُ لِمَنْ وَرَدَهُ، وَ أَعَزَّ أَرْكانَهُ عَلى مَنْ غالَبَهُ فَجَعَلَهُ أَمْناً لِمَنْ عَلِقَهُ، وَ سِلْماً لِمَنْ دَخَلَهُ، وَ بُرْهاناً لِمَنْ تَكَلَّمَ بِهِ، وَ شاهِداً لِمَنْ خاصَمَ بِهِ، وَ نُوراً لِمَنِ اسْتَضاءَ بِهِ، وَ فَهْماً لِمَنْ عَقَلَ، وَ لُبّاً لِمَنْ تَدَبَّرَ، وَ ايةً لِمَنْ تَوَسَّمَ، وَ تَبْصِرَةً لِمَنْ عَزَمَ، وَ عِبْرةً لِمَنِ اتَّعَظَ، وَ نَجاةً لِمَنْ صَدَّقَ، وَ ثِقَةً لِمَنْ تَوَكَّلَ، وَ راحَةً لِمَنْ فَوَّضَ وَ جُنَّةً لِمَنْ صَبَرَ فَهُوَ أَبْلَجُ الْمَناهِجِ، وَ أَوْضَحُ الْوَلائِجِ، مُشْرِفُ الْمَنارِ، مُشْرِقُ الْجَوادِّ، مُضِىءُ الْمَصابِيحِ، كَرِيمُ الْمِضْمارِ، رَفِيعُ الْغايَةِ، جامِعُ الْحَلْبَةِ، مُتَنافَسُ السُّبْقَةِ، شَرِيفُ الْفُرْسانِ، التَّصْدِيْقُ مِنْهاجُهُ، وَ الصّالِحاتُ مَنارُهُ، وَ الْمَوْتُ غايَتُهُ، وَ الدُّنْيا مِضْمارُهُ، وَ الْقِيامَةُ حَلْبَتُهُ، وَ الْجَنَّةُ سُبْقَتُهُ.
مِنْها فِى ذِكْرِ النَّبِىِّ، صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ: حَتّى أَوْرى قَبَساً لِقابِسٍ، وَ أَنارَ عَلَماً لِحابِسٍ، فَهُوَ أَمِينُكَ الْمَأْمُونُ، وَ شَهِيدُكَ يَوْمَ الدِّينِ، وَ بَعِيثُكَ نِعْمَةً، وَ رَسُولُكَ بِالْحَقِّ رَحْمَةً أَللَّهُمَّ اقْسِمْ لَهُ مَقْسَماً مَنْ عَدْلِكَ، وَ اجْزِهِ مُضاعَفاتِ الْخَيْرِ مِن فَضْلِكَ اللَّهُمّ أَعْلِ عَلى بِناءِ الْبانِينَ بِناءَهُ، وَ اكْرِمْ لَدَيْكَ نُزُلَهُ، وَ شَرِّفْ عِندَكَ مَنزِلَتَهُ، وَ اتِهِ الْوَسِيلَةَ، وَ أَعْطِهِ السَّناءَ وَ الفَضِيلَةَ، وَ احْشُرْنا فِى زُمْرَتِهِ غَيْرَ خَزايا، وَ لا نادِمِينَ، وَ لا ناكِبِينَ، وَ لا ناكِثِينَ وَ لا ضالِّينَ، وَ لا مُضِلِّينَ، وَ لا مَفْتُونِينَ. قالَ السَّيد الشَريف: وَ قَدْ مَضى هذَا الْكَلامُ فِيما تَقَدَّمَ إِلَّا أَنَّنا كَرَّرْناهُ ههُنا لِما فِى الرَّوايَتَيْنِ مِنَ الْاِخْتِلافِ.
وَ مِنْها فِى خِطابِ أَصْحابِهِ: وَ قَدْ بَلَغْتُمْ مِنْ كَرامَةِ اللَّهِ تَعالى لَكُم مَنزِلَةً تُكْرَمُ بِها إِماؤُكُمْ وَ تُوصَلُ بِها جِيرانُكُمْ، وَ يُعَظِّمُكُمْ مَنْ لا فَضْلَ لَكُمْ عَلَيْهِ، وَ لا يَدَ لَكُمْ عِندَهُ، وَ يَهابُكُمْ مَنْ لا يَخافُ لَكُمْ سَطْوَةً، وَ لا لَكُمْ عَلَيْهِ إِمْرَةٌ وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اللَّهِ مَنقُوضَةً فَلا تَغْضَبُونَ، وَ أَنتُمْ لِنَقْضِ ذِمَمِ آبائِكُمْ تَأْنَفُونَ، وَ كانَتْ أُمُورُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ تَرِدُ، وَ عَنكُمْ تَصْدُرُ، وَ إِلَيْكُمْ تَرْجِعُ، فَمَكَّنتُمُ الظَّلَمَةَ مِنْ مَنزِلَتِكُمْ، وَ أَلْقَيْتُمْ إِلَيْهِمْ أَزِمَّتَكُمْ، وَ أَسْلَمْتُمْ اُمُورَ اللَّهِ فِى أَيْدِيهِمْ، يَعْمَلُون بِالشُّبُهاتِ، وَ يَسِيرُونَ فِى الشَّهَواتِ، وَ أَيْمُ اللَّهِ لَوْ فَرَّقُوكُمْ تَحْتَ كُلِّ كَوْكَبٍ لَجَمَعَكُمُ اللَّهُ لِشَرِّ يَوْمٍ لَهُمْ.
وصف پيامبر و بيان دلاوري
رهآورد اسلام
ستايش خداوندى را سزاست كه راه اسلام را گشود، و راه نوشيدن آب زلالش را بر تشنگان آسان فرمود، ستونهاى اسلام را در برابر ستيزهجويان استوار نمود، و آن را پناهگاه امنى براى پناهبرندگان، و مايه آرامش براى واردشوندگان قرار داد اسلام، حجت و برهان براى گويندگان، و گواه روشن براى دفاعكنندگان، و نور هدايتگر براى روشنىخواهان، و مايه آرامش براى واردشوندگان قرار داد اسلام، حجت و برهان براى گويندگان، و گواه روشن براى دفاعكنندگان، و نور هدايتگر براى روشنىخواهان، و مايه فهميدن براى خردمندان، و عقل و درك براى تدبيركنندگان، و نشانه گويا براى جويندگان حق، و روشنبينى براى صاحبان عزم و اراده، پندپذيرى براى عبرت گيرندگان، عامل نجات و رستگارى براى تصديقكنندگان، و آرامشدهنده تكيهكنندگان، راحت و آسايش توكلكنندگان، و سپرى نگهدارنده براى استقامت دارندگان است. اسلام روشنترين راهها است، جادههايش درخشان، نشانههاى آن در بلندترين جايگاه، چراغهايش پرفروغ و سوزان، ميدان مسابقه آن پاكيزه براى پاكان، سرانجام مسابقههاى آن روشن و بىپايان، مسابقهدهندگان آن پيشىگيرنده و چابك سوارانند، برنامه اين مسابقه، تصديق كردن به حق، راهنمايان آن، اعمال صالح، پايان آن، مرگ، ميدان مسابقه، دنيا، مركز گردآمدن مسابقهدهندگان، قيامت، و جايزه آن بهشت است.
دعا براى پيامبر (ص)
تا آنكه خداوند با دست پيامبر (ص) شعلهاى از نور براى طالبان آن برافروخت، و بر سر راه گمشدگان چراغى پرفروغ قرار داد. خداوندا! پيامبر (ص) امين و مورد اطمينان و گواه روز قيامت است، و نعمتى است كه برانگيخته و رحمتى است كه به حق فرستادهاى، خداوندا! بهره فراوانى از عدل خود به او اختصاص ده، و از احسان و كرم خود فراوان به او ببخش، خدايا! بناى دين او را از آنچه ديگران برآوردهاند، عالىتر قرار ده. او را بر سر خان كرمت گراميتر دار، و بر شرافت مقام او در نزد خود بيفزا، و وسيله تقرب خويش را به او عنايت فرما، و بلندى مقام و فضيلت او را بىمانند گردان، و ما را از ياران او محشور فرما، چنانكه نه زيانكار باشيم و نه پشيمان، نه دور از راه حق باشيم و نه شكننده پيمان، نه گمراه باشيم و نه گمراهكننده بندگان، نه فريب هواى نفس خوريم و نه وسوسه شيطان.
رهآورد بعثت پيامبر (ص)
مردم! از سر نعمت بعثت پيامبر (ص) و لطف خداوند بزرگ به مقامى رسيدهايد كه حتى كنيزان شما را گرامى مىدارند، و به همسايگان شما محبت مىكنند، كسانى براى شما احترام قائلند كه شما از آنها برترى نداشته و بر آنها حقى نداريد، كسانى از شما مىترسند كه نه ترس از حكومت شما دارند و نه شما بر آنها حكومتى داريد.
علل سقوط و سير ارتجاعى امت
با آن همه بزرگوارى و كرامت، هم اكنون مىنگريد كه قوانين و پيمانهاى الهى شكستهشده اما خشم نمىگيريد، در حالى كه اگر پيمان پدرانتان نقض مىشد ناراحت مىشديد، شما مردمى بوديد كه دستورات الهى ابتدا به دست شما مىرسيد و از شما به ديگران ابلاغ مىشد و آثار آن باز به شما برمىگشت. اما امروز جايگاه خود را به ستمگران واگذارديد، و زمام امور خود را به دست بيگانگان سپرديد، امور الهى را به آنان تسليم كرديد، آنهايى كه به شبهات عمل مىكنند، و در شهوات غوطهورند (بنىاميه) به خدا سوگند! اگر دشمنان شما را در زير ستارگان آسمان بپراكنند، باز خداوند شما را براى انتقام گرفتن از ستمگران گرد مىآورد.