( وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ: ) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى أَظْهَرَ مِنْ اثارِ سُلْطانِهِ، وَ جَلالِ كِبْرِيائِهِ، ما حَيَّرَ مُقَلَ الْعُيُونِ مِنْ عَجائِبِ قُدْرَتِهِ، وَ رَدَعَ خَطَراتِ هَماهِمِ الْنُّفُوسِ عَنْ عِرْفانِ كُنْهِ صِفَتِهِ. وَ أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ شَهادَةَ إِيمانٍ وَ إِيقانٍ وَ إِخْلاصٍ وَ إِذْعانٍ. وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، أَرْسَلَهُ، وَ أَعْلامُ الْهُدى دارِسَةٌ، وَ مَناهِجُ الّدِينِ طامِسَةٌ، فَصَدَعَ بِالْحَقِّ، وَ نَصَحَ لِلْخَلْقِ، وَ هَدى إِلَى الرُّشْدِ، وَ أَمَرَ بِالْقَصْدِ، صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ وَ سَلَّمَ.
وَ اعْلَمُواْ عِبادَ اللَّهِ، أَنَّهُ لَمْ يَخْلُقْكُمْ عَبَثاً، وَ لَمْ يُرْسِلْكُمْ هَمَلًا، عَلِمَ مَبْلَغَ نِعَمِهِ عَلَيْكُمْ، وَ أَحْصى إِحْسانَهُ إِلَيْكُمْ، فَاسْتَفْتِحُوهُ، وَ اسْتَنْجِحُوهُ، وَ اطْلُبُواْ إِلَيْهِ، وَ اسْتَمْنِحُوهُ، فَما قَطَعَكُمْ عَنْهُ حِجابٌ، وَ لا أُغْلِقَ عَنْكُمْ دُونَهُ بابٌ، وَ إِنَّهُ لَبِكُلِّ مَكانٍ، وَ فِى كُلِّ حِينٍ وَ أَوانٍ، وَ مَعَ كُلِّ إِنسٍ وَ جانٍّ. لا يَثْلِمُهُ الْعَطاءُ، وَ لا يَنْقُصُهُ الْحِباءُ، وَ لا يَسْتَنْفِدُهُ سائِلٌ، وَ لا يَسْتَقْصِيهِ نائِلٌ، وَ لا يَلْوِيهِ شَخْصٌ عَنْ شَخْصٍ، وَ لا يُلْهِيهِ صَوْتٌ عَنْ صَوْتٍ، وَ لا تَحْجُزُهُ هِبَةٌ عَنْ سَلْبٍ، وَ لا يَشْغَلُهُ غَضَبٌ عَنْ رَّحْمَةٍ، وَ لا تُوَلِّهُهُ رَحْمَةٌ عَنْ عِقابٍ، وَ لا يُجِنُّهُ الْبُطُونُ عَنِ الظُّهُورِ، وَ لا يَقْطَعُهُ الظُّهُورُ عَنِ الْبُطُونِ. قَرُبَ فَنَأى، وَ عَلا فَدَنا، وَ ظَهَرَ فَبَطَنَ وَ بَطَنَ فَعَلَنَ، وَ دانَ وَ لَمْ يُدَنْ، لَمْ يَذْرَءِ الْخَلْقَ بِاحْتِيالٍ، وَ لَا اسْتَعانَ بِهِمْ لِكَلالٍ.
أُوصِيكُمْ عِبادَ اللَّهِ بِتَقْوَى اللَّهِ، فَإِنَّهَا الزِّمامُ وَ الْقِوامُ، فَتَمَسَّكُوا بِوَثائِقِها، وَ اعْتَصَمُوا بِحَقائِقِها، تَؤُلْ بِكُمْ إِلى أَكْنانِ الدَّعَةِ، وَ أَوْطانِ السَّعَةِ، وَ مَعاقِلِ الْحِرْزِ، وَ مَنازِلِ الْعِزِّ فِى يَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الْأَبْصارُ، وَ تُظْلِمُ لَهُ الْأَقْطارُ، وَ تُعَطَّلُ فِيهِ صُرُومُ الْعِشارِ، وَ يُنْفَخُ فِى الصُّورِ، فَتَزْهِقُ كُلُّ مُهْجَةٍ، وَ تَبْكَمُ كُلُّ لَهْجَةٍ، وَ تَذِلُّ الشُّمّ الشَّوامِخُ، وَ الصُّمُ الرَّواسِخُ، فَيَصِيرُ صَلْدُها سَراباً رَقْرَقاً، وَ مَعْهَدُها قاعاً سَمْلَقاً، فَلا شَفِيعٌ يَشْفَعُ، وَ لا حَمِيمٌ يَدْفَعُ، وَ لا مَعْذِرَةٌ تَنْفَعُ.
در ستايش خدا و پيامبر
نشانههاى آشكار الهى
ستايش خداوندى را سزاست كه نشانههاى قدرت و بزرگى و عظمت خود را چنان آشكار كرد كه ديدهها را از شگفتى قدرتش به حيرت آورده، و انديشههاى بلند را از شناخت ماهيت صفاتش باز داشته است، و گواهى مىدهم كه جز خداى يكتا خدايى نيست، شهادتى برخواسته از ايمان و يقين و اخلاص و اقرار درست. و گواهى مىدهم كه محمد (ص) بنده و فرستاده اوست، خدا پيامبرش را به هنگامى فرستاد كه نشانههاى هدايت از ياد رفته، و راههاى دين ويران شده بود، او حق را آشكار، و مردم را نصيحت فرمود، همه را به رستگارى هدايت، و به ميانهروى فرمان داد (درود خدا بر او و خاندانش باد.)
خداشناسى
و بدانيد اى بندگان خدا! كه خداوند شما را بيهوده نيافريد، و بىسرپرست رها نكرد، از ميزان نعمتش بر شما آگاه، و اندازه نيكيهاى خود بر شما را مىداند، از خدا درخواست پيروزى و رستگارى كنيد، از او بخواهيد و عطاى او را درخواست كنيد، كه ميان او و شما پرده و مانعى نيست، و درى بروى شما بسته نمىگردد. خدا در همه جا، و در هر لحظه، و هر زمان، با انسان و پريان است، عطاى فراوان از دارايى او نمىكاهد، و بخشيدن در گنج او كاستى نياورد، و درخواست كنندگان، سرمايه او را به پايان نرسانند، و عطاشدگان، سرمايه او را پايان نمىدهند و كسى مانع احسان به ديگرى نخواهد بود، و آوازى او را از آواز ديگر باز ندارد، و بخشش او مانع گرفتن نعمت ديگرى نيست، و خشم گرفتن او مانع رحمت نمىباشد، و رحمتش او را از عذاب غافل نمىسازد، پنهان بودنش مانع آشكار بودنش نيست، و آشكار شدنش او را از پنهان ماندن باز نمىدارد. نزديك و دور است، بلندمرتبه و نزديك است، آشكار پنهان، و پنهان آشكار است، جزادهنده همگان است و خود جزا داده نمىشود، پديدهها را با فكر و انديشه نيافريده، و از آنان براى خستگى و زحمات كمكى نخواسته است.
ياد آخرت
اى بندگان خدا! شما را به پرهيزكارى سفارش مىكنم، كه مهار شما در عبادت، مايه استوارى شماست، پس به رشتههاى تقوا چنگ آويزيد، و به حقيقتهاى آن پناه آوريد، تا شما را به سرمنزل آرامش، و جايگاههاى وسيع، و پناهگاههاى محكم و منزلگاههاى پرعزت برساند، در روزى كه چشمها خيره مىشود، و همه جا در نظر انسان تاريك و گلههاى شتر و مال و اموال فراوان فراموش مىگردد. زيرا در صور اسرافيل مىدمند، كه قلبها از كار مىافتد، زبانها باز مىايستد، كوههاى بلند و سنگهاى محكم فرو مىريزد، و قسمتهاى سخت آن نرم چون سرابى مىماند، كوهستانها با زمين هموار مىگردد چنان كه نه پستى و نه بلندى موجود است، پس در آن هنگام نه شفاعتكنندهاى است كه شفاعت كند و نه دوستى كه نفع رساند و نه پوزش خواستن سودى دارد.