تعليم ياران در كار جنگ

آموزش نظامى (تاكتيكهاى رزم انفرادى)

زره پوشيده‏ها را در پيشاپيش لشگر قرار دهيد، و آنها كه كلاه‏خود ندارند، در پشت سر قرار گيرند، دندانها را در نبرد روى هم بفشاريد، كه تاثير ضربت شمشير را بر سر كمتر مى‏كند، در برابر نيزه‏هاى دشمن، پيچ و خم به خود دهيد كه نيزه‏ها را مى‏لغزاند و كمتر به هدف اصابت مى‏كند، چشمها را فرو خوابانيد، كه بر دليرى شما مى‏افزايد، و دل را آرام مى‏كند، صداها را آهسته و خاموش سازيد كه سستى را مى‏زدايد. پرچم لشگر را بالا داريد و پيرامون آن را خالى مگذاريد و جز به دست دلاوران و مدافعان سرسخت خود نسپاريد، زيرا آنان كه در حوادث سخت ايستادگى مى‏كنند، از پرچمهاى خود بهتر پاسدارى مى‏نمايند و آن را در دل لشگر نگاه مى‏دارند، و از هر سو، از پيش و پس و اطراف، مراقب آن مى‏باشند، نه از آن عقب مى‏مانند كه تسليم دشمن كنند و نه از آن پيشى مى‏گيرند كه تنها رهايش سازند. هر كس بايد برابر حريف خود بايستد و كار او را بسازد و به يارى برادر خود نيز بشتابد، و مبارزه با حريف خود را به برادر مسلمان خود وامگذارد كه او در برابر دو حريف، قرار گيرد، حريف خود، و حريف برادرش

آموزش معنوى سربازان

بخدا سوگند! اگر از شمشير دنيا فرار كنيد از شمشير آخرت سالم نمى‏مانيد، شما بزرگان عرب و شرافتمندان برجسته‏ايد، در فرار از جنگ، خشم و غضب الهى و ذلت هميشگى و ننگ جاويدان قرار دارد، فراركننده بر عمر خود نمى‏افزايد. و بين خود و روز مرگش مانعى نخواهد كرد، كيست كه شتابان و با نشاط با جهاد خويش به سوى خدا حركت كند؟ چونان تشنه‏كامى كه به سوى آب مى‏دود؟ بهشت در سايه نيزه‏هاى دلاوران است، امروز در هنگامه نبرد آنچه در دلها و سر زبانهاست آشكار مى‏شود، به خدا سوگند! كه من به ديدار شاميان در ميدان نبرد شيفته‏ترم تا آنان به بازگشت به خانه‏هاشان! كه انتظار مى‏كشند. بار خدايا! اگر شاميان از حق روى گرداندند جمعشان را پراكنده، و در ميانشان اختلاف و تفرقه بيفكن، و آنان را براى خطاكاريشان به هلاكت رسان.

ضرورت جنگ بى‏امان براى شكست شاميان.

همانا شاميان، بدون ضربت نيزه‏هاى پياپى هرگز از جاى خود خارج نشوند، ضرباتى كه بدنهايشان را سوراخ نمايد، چنانكه وزش باد از اين سو فرو شده بدان سو درآيد، ضربتى كه كاسه سر را بپراكند، و استخوانهاى بدن را خرد، و بازوها و پاها را قطع و به اطراف پخش كند، آنان دست برنمى‏دارند تا آنگاه كه دسته‏هاى لشگر پياپى بر آنان حمله كنند و آنها را تيرباران نمايند، و سواران ما هجوم آورند، و صفهايشان را در هم شكنند، و لشگرهاى عظيم، پشت سر لشگرهاى انبوه، آنها را تا شهرهايشان عقب برانند، و تا اسبها سرزمينشان را كه روى در روى يكديگر قرار دارد، و اطراف چراگاهايشان، و راههاى آنان را، زير سم بكوبند.

(در پاسخ خوارج كه ماجراى حكميت را نمى‏پذيرفتند فرمود)