( وَ مِنْ كَلامٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ ) قالَهُ لِلاَشْعَثِ بْنِ قَيْسٍ وَ هُوَ عَلى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ يَخْطُبُ، فَمَضى فِى بَعْضِ كَلامِهِ شَىْءٌ اعْتَرَضَهُ الاَشْعَثُ فَقالَ: يا أَمِيرَ الْمُؤمِنِينَ: هذِهِ عَلَيْكَ لا لَكَ، فَخَفَضَ عَلَيْهِ السَّلامُ إِلَيْهِ بَصَرَهُ ثُمَّ قالَ: ما يُدْرِيكَ ما عَلَىَّ مِمَّا لِى؟ عَلَيْكَ لَعْنَةُ اللَّهِ وَ لَعْنَةُ اللَّاعِنِينَ، حائِكُ ابْنُ حائِكٍ، مُنافِقُ ابْنُ كافِرٍ، وَ اللَّهِ لَقَدْ أَسَرَكَ الْكُفْرُ مَرَّةً، وَ الْإِسْلامُ أُخْرى فَما فَداكَ مِنْ واحِدَةٍ مِنْهُما مالُكَ وَ لا حَسَبُكَ وَ إِنّ امْرَأً دَلَّ عَلى قَوْمِهِ الْسَّيْفَ، وَ ساقَ إِلَيْهِمُ الْحَتْفَ، لَحَرِىٌّ أَنْ يَمْقُتَهُ الاَقْرَبُ، وَ لا يَأْمَنَهُ الاَبْعَدُ. أقُولُ: يُرِيدُ عَلَيْهِ السَّلامُ أَنَّهُ أُسِرَ فِى الْكُفْرِ مَرَّةً، وَ فِى الْإِسْلامِ مَرَّةً. وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَلَيْهِ السَّلامُ دَلَّ عَلى قَوْمِهِ السَّيْفَ، فَأَرادَ بِهِ حَدِيثاً كانَ لِلاَشْعَثِ مَعَ خالِدِ بْنِ الْوَلِيدِ بِالْيَمامَةِ، غَرَّ فِيهِ قَوْمَهُ، وَ مَكَرَ بِهِم حَتّى أَوْقَعَ بِهِمْ خالِدٌ، وَ كانَ قَوْمُهُ بَعْدَ ذلِكَ يُسَمُّونَهُ عُرْفَ النَّارِ، وَ هُوَ اسْمٌ لِلْغادِرِ عِنْدَهُمْ.
به اشعث بن قيس
سوابق تاريخى نكوهيده اشعث بن قيس
چه كسى تو را آگاهاند كه چه چيزى به سود، يا زيان من است؟ لعنت خدا و لعنت لعنت كنندگان، بر تو باد اى متكبر متكبر زاده، منافق پسر كافر، سوگند به خدا، تو يكبار در زمان كفر و بار ديگر در حكومت اسلام، اسير شدى، و مال و خويشاوندى تو، هر دو بار نتوانست به فريادت برسد، آن كس كه خويشان خود را به دم شمشير سپارد، و مرگ و نابودى را به سوى آنها كشاند، سزاوار است كه بستگان او بر وى خشم گيرند و بيگانگان به او اطمينان نداشته باشند. (منظور امام (ع) اين است كه اشعث ابن قيس يك بار وقتى كه كافر بود اسير شد و بار ديگر آنگاه كه مسلمان شد و شمشيرها را به سوى قبيلهاش راهنمايى كرد، مربوط به جريانى است كه اشعث قبيله خود را فريب داد تا خالد بن وليد، آنها را غافلگير كند و از دم شمشير بگذراند كه پس از آن خيانت او را با لقب (عرف النار) چيزى كه آتش را بپوشاند، مىناميدند و اين لقبى بود كه به نيرنگباز مىدادند)