( وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ ) وَ قَدْ تَقَدَّمَ مُخْتارُها بِرِوايَةٍ، وَ نَذْكُرُها ههُنا بِرِوايَةٍ أُخْرى لِتَغايُرِ الرِّوايَتَيْنِ: أَلا وَ إِنَّ الدُّنْيا قَدْ تَصَرَّمَتْ، وَ آذَنَتْ ‏بِانْقِضاءٍ، وَ ‏تَنَكَّرَ ‏مَعْرُوفُها، وَ أَدْبَرَتْ ‏‏حَذّاءَ‏، فَهِىَ ‏تَحْفِزُ بِالْفَناءِ سُكَّانَها، وَ ‏تَحْدُو بِالْمَوْتِ جِيرانَها، وَ قَدْ ‏اَمَرَّ ‏مِنْها ما كانَ حُلْواً، وَ ‏كَدِرَ مِنْها ما كانَ صَفْواً، فَلَمْ يَبْقَ مِنْها إِلّا ‏سَمَلَةٌ كَسَمَلَةِ الْإِداوَةِ، أَوْ جُرْعَةٌ كَجُرْعَةِ ‏الْمَقْلَةِ، لَوْ ‏تَمَزَّزَهَا ‏الصَّدْيانُ‏ ‏لَمْ‏ ‏يَنقَعْ‏، ‏فَأَزْمِعُوا ‏عِبادَ ‏اللَّهِ‏ ‏الرَّحِيلَ‏ عَنْ هذِهِ الدَّارِ ‏الْمَقْدُورِ عَلى أَهْلِهَا الزَّوالُ، وَ لا يَغْلِبَنَّكُمْ فِيهَا الْأَمَلُ، وَ لا يَطُولَنَّ ‏عَلَيْكُمْ‏ الْأَمَدُ. فَوَاللَّهِ لَوْ حَنَنْتُمْ حَنِينَ ‏الْوُلَّهِ‏ ‏الْعِجالِ‏، وَ دَعَوْتُمْ ‏بِهَدِيلِ‏ ‏الْحَمامِ‏، وَ ‏جَأَرْتُمْ‏ ‏جُؤارَ ‏مُتَبَتِّلِ‏ الرُّهْبانِ، وَ خَرَجْتُمْ إِلَى اللَّهِ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ، الْتِماسَ الْقُرْبَةِ إِلَيْهِ فِى ارْتِفاعِ دَرَجَةٍ عِندَهُ، أَوْ غُفْرانِ سَيِّئَةٍ أَحْصَتْها كُتُبُهُ، وَ حَفِظَتها رُسُلُهُ، لَكانَ قَلِيلًا فِيما أَرْجُو لَكُمْ مِنْ ثَوابِهِ، وَ أَخافُ عَلَيْكُمْ مِنْ عِقابِهِ. وَ ‏اللَّهِ‏ لَوِ ‏انْماثَتْ‏ قُلُوبُكُمُ انْمِياثاً، وَ سالَتْ عُيُونُكُمْ مِنْ رَّغْبَةٍ إِلَيْهِ ‏وَ رَهْبَةٍ مِنْهُ دَماً، ثُمَّ عُمِّرْتُمْ فِى الدُّنْيا مَا الدُّنْيا باقِيَةٌ، ما جَزَتْ أَعْمالُكُمْ عَنْكُمْ وَ لَوْ لَمْ تُبْقُوا شَيْئاً مِنْ جُهْدِكُمْ أَنْعُمَهُ عَلَيْكُمُ الْعِظامَ، وَ هُداهُ إِيَّاكُمْ لِلْإِيمانِ.

وَ مِنْها فِى ذِكْرِ يَوْمِ النَّحْرِ وَ صِفَةِ ‏الاُضْحِيَّةِ: وَ مِن ‏تَمامِ‏ الْأُضْحِيَّةِ ‏اسْتِشْرافُ‏ ‏أُذُنِها، وَ سَلامَةُ عَيْنِها، فَإِذا سَلِمَتِ الاُذُنُ وَ الْعَيْنُ سَلِمَتِ الاُضْحِيَّةُ وَ تَمَّتْ، وَ لَوْ كانَتْ ‏عَضْباءَ ‏الْقَرْنِ‏ ‏تَجُرُّ ‏رِجْلَها ‏إِلَى‏ ‏الْمَنْسَكِ‏. قالَ السَّيد الشَريف: وَ الْمَنسَكُ ههُنَا الْمَذْبَحُ.

تعريف دنيا

آگاه باشيد، گويا دنيا پايان يافته، و وداع خويش را اعلام داشته است، خوبيهايش ناشناخته مانده به سرعت پشت كرده مى‏گذرد، ساكنان خود را به سوى نابود شدن مى‏كشاند، و همسايگانش را به سوى مرگ مى‏راند. آنچه از دنيا شيرين بود تلخ‏شده، و آنچه صاف و زلال بود تيرگى پذيرفت، و بيش از ته مانده ظرف آب ريخته‏شده از آن باقى نمانده است، يا جرعه‏اى آب كه با آن عطش تشنگان دنيا فرو نخواهد نشست. اى بندگان خدا! از سرايى كوچ كنيد كه سرانجام آن نابودى است، مبادا آرزوها بر شما چيره گردد، مپنداريد كه عمر طولانى خواهيد داشت.

والايى نعمتهاى قيامت

به خدا سوگند! اگر مانند شتران بچه مرده ناله سردهيد، و چونان كبوتران نوحه‏سرايى كنيد، و مانند راهبان زارى نماييد، و براى نزديك شدن به حق، و دسترسى به درجات معنوى، و آمرزش گناهانى كه ثبت‏شده و ماموران حق آن را نگه مى‏دارند، دست از اموال و فرزندان بكشيد سزاوار است زيرا: برابر پاداشى كه برايتان انتظار دارم، و عذابى كه از آن بر شما مى‏ترسم، اندك است به خدا سوگند! اگر دلهاى شما از ترس آب شود، و از چشمهايتان با شدت شوق به خدا، يا ترس از او، خون جارى گردد، و اگر تا پايان دنيا زنده باشيد و تا آنجا كه مى‏توانيد در اطاعت از فرمان حق بكوشيد، در برابر نعمتهاى بزرگ پروردگار به خصوص نعمت ايمان، ناچيز است.

وصف قربانى

كمال قربانى در اين است كه گوش و چشم آن سالم باشد، هرگاه گوش و چشم سالم بود، قربانى كامل و تمام است، گرچه شاخش شكسته باشد و با پاى لنگ به قربانگاه آيد (منظور امام از كلمه (منسك) در اينجا (قربانگاه) است)