( وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ: ) وَ قَدْ تَواتَرَتْ عَلَيْهِ الْأَخْبارُ بِاسْتِيلاءِ أَصْحابِ مُعاوِيَةَ عَلَى الْبِلادِ، وَ قَدِمَ عَلَيْهِ عامِلاهُ عَلَى الْيَمَنِ وَ هُما عُبَيْدُاللَّهِ بنُ عَبَّاسٍ وَ سَعِيدُ بْن نَمْرانَ لَمَّا غَلَبَ عَلَيْهِما بُسْرُ بْنُ أَبِىأَرْطاةَ، فَقامَ عَلَيْهِ السَّلامُ عَلَى الْمِنْبَرِ ضَجِراً بِتَثاقُلِ أَصْحابِهِ عَنِ الْجِهادِ وَ مُخالَفَتِهِمْ لَهُ فِى الرَّأْىَ، فَقالَ: ما هِىَ إِلَّا الْكُوفَةُ أَقْبِضُها وَ أَبْسُطُها، إِنْ لَمْ تَكُونِى إِلَّا أَنْتِ تَهُبُّ أَعاصِيرُكِ فَقَبَّحَكِ اللَّهُ. وَ تَمَثَّلَ بِقَوْلِ الشَّاعِرِ: لَعَمْرُ أَبِيكَ الْخَيْرِ يا عَمْرُو إِنَّنِى عَلى وَضَرٍ مِنْ ذَا الْإِناءِ قَلِيلٍ
ثُمَّ قالَ عَلَيْهِ السَّلامُ: أُنْبِئْتُ بُسْراً قَدِ اطَّلَعَ الْيَمَنَ وَ إِنِّى وَ اللَّهِ لاَظُنُّ أَنَّ هؤُلاءِ الْقَوْمَ سَيُدالُونَ مِنْكُمْ بِاجْتِماعِهِمْ عَلى باطِلِهِمْ وَ تَفَرُّقِكُمْ عَنْ حَقِّكُمْ، وَ بِمَعْصِيَتِكُمْ إِمامَكُمْ فِى الْحَقِّ وَ طاعَتِهِمْ إِمامَهُمْ فِى الْباطِلِ، وَ بِأَدائِهِمُ الْأَمانَةَ إِلى صاحِبِهِمْ وَ خِيانَتِكُمْ، وَ بِصَلاحِهِمْ فِى بِلادِهِمْ وَ فَسادِكُمْ. فَلَوِ ائْتَمَنْتُ أَحَدَكُمْ عَلى قَعْبٍ لَخَشِيتُ أَنْ يَذْهَبَ بِعِلاقَتِهِ. أَللَّهُمَّ إِنِّى قَدْ مَلِلْتُهُمْ وَ مَلُّونِى، وَ سَئِمْتُهُمْ وَ سَئِمُونِى، فَأَبْدِلْنِى بِهِمْ خَيْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدِلْهُمْ بِى شَرّاً مِنِّى، اللَّهُمَّ مُثْ قُلُوبَهُمْ كَما يُماثُ الْمِلْحُ فِى الْماءِ، أَما وَ اللَّهِ لَوَدِدْتُ أَنَّ لِى بِكُمْ أَلْفَ فارِسٍ مِنْ بَنِى فِراسِ بْنِ غَنْمٍ. هُنالِكَ لَوْ دَعَوْتَ أَتاكَ مِنْهُمْ فَوارِسُ مِثْلُ أَرْمِيَةِ الْحَمِيمِ ثُمَّ نَزَلَ عَلَيْهِ السَّلامُ مِنَ الْمِنْبَرِ. أَقُولُ: الْأَرْمِيَةُ جَمْعُ رَمِىٍّ وَ هُوَ السَّحابُ، وَ الْحَمِيمُ ههُنا وَقْتُ الصَّيْفِ، وَ إِنَّما خَصَّ الشّاعِرُ سَحابَ الصَّيْفِ بِالذِّكْرِ لِأَنَّهُ أَشَدُّ جُفُولًا وَ أَسْرَعُ خُفُوفاً، لِأَنَّهُ لا ماءَ فِيهِ، وَ إِنَّما يَكُونُ السَّحابُ ثَقِيلَ السَّيْرِ لِامْتِلائِهِ بِالْماءِ، وَ ذلِكَ لا يَكُونُ فِى الاَكْثَرِ إِلّا زَمانَ الشِّتاءِ، وَ إِنَّما أَرادَ الشّاعِرُ وَصْفَهُمْ بِالسُّرْعَةِ إِذا دُعُوا وَ الْإِغاثَةِ إِذَا اسْتُغِيثُوا، وَ الدَّلِيلُ عَلى ذلِكَ قَوْلُهُ: هُنالِكَ لَوْ دَعَوْتَ أَتاكَ مِنْهُمْ
رنجش از ياران سست
علل شكست ملتها (علل شكست كوفيان و پيروزى شاميان)
اكنون جز شهر كوفه در دست من باقى نمانده است، كه آن را بگشايم يا ببندم اى كوفه اگر فقط تو مرا باشى، آن هم برابر اين همه مصيبتها و طوفانها!! چهرهات زشت باد. آنگاه به گفته شاعر مثال آورد: به جان پدرت سوگند اى عمرو كه سهم اندكى از ظرف و پيمانه داشتم. سپس ادامه داد: به من خبر رسيده كه بسر بن ارطاه بر يمن تسلط يافت، سوگند به خدا مىدانستم كه مردم شام به زودى بر شما غلبه خواهند كرد. زيرا آنها در يارى كردن باطل خود، وحدت دارند، و شما در دفاع از حق متفرقيد، شما امام خود را در حق نافرمانى كرده و آنهاامام خود را در باطل فرمانبردارند. آنها نسبت به رهبر خود امانتدار و شما خيانتكاريد، آنها در شهرهاى خود به اصلاح و آبادانى مشغولند و شما به فساد و خرابى (آنقدر فرومايهايد) اگر من كاسه چوبى آب را به يكى از شماها امانت دهم مىترسم كه بند آن را بدزديد
نفرين به امت خيانتكار
خدايا، من اين مردم را با پند و تذكرهاى مداوم خسته كردم و آنها نيز مرا خسته نمودند، آنها از من به ستوه آمده، و من از آنان به ستوه آمده، دل شكستهام، به جاى آنان افرادى بهتر به من مرحمت فرما، و به جاى من بدتر از من بر آنها مسلط كن. خدايا، دلهاى آنان را، آنچنان كه نمك در آب حل مىشود، آب كن. به خدا سوگند، دوست داشتم، به جاى شما كوفيان، هزار سوار از بنىفراس بن غنم مىداشتم كه: (اگر آنان را مىخواندى، سوارانى از ايشان نزد تو مىآمدند مبارز و تازنده چون ابر تابستانى)