موعظه ياران

اى بندگان خدا! همانا بهترين و محبوبترين بنده نزد خدا، بنده‏اى كه خدا او را در پيكار با نفس يارى داده است، آن كس كه جامه زيرين او اندوه، و لباس رويين او ترس از خداست، چراغ هدايت در قلبش روشن‏شده و وسائل لازم براى روزى او فراهم آمد، دوريها و دشواريها را بر خود نزديك و آسان ساخته است. حقايق دنيا را با چشم دل نگريسته، همواره به ياد خدا بوده و اعمال نيكو، فراوان انجام داده است، از چشمه گواراى حق سيراب گشته، سرچشمه‏اى كه به آسانى به آن رسيد و از آن نوشيده سيراب گرديد. از راه هموار و راست قدم برداشته، پيراهن شهوات را از تن بيرون كرد، و جز يك غم، از تمام غمها خود را مى‏رهاند، و از صف كوردلان و مشاركت با هواپرستان خارج‏شده، كليد بازكننده درهاى هدايت شد و قفل درهاى گمراهى و خوارى گرديد، راه هدايت را با روشندلى ديد، و از همان راه رفت، و نشانه‏هاى آن را شناخت و از امواج سركش شهوات گذشت. به استوارترين دستاويزها و محكمترين طنابها چنگ انداخت، چنان به يقين و حقيقت رسيد كه گويى نور خورشيد بر او تابيد، در برابر خداوند خود را بگونه‏اى تسليم كرد كه هر فرمان او را انجام مى‏دهد و هر فرعى را به اصلش باز مى‏گرداند، چراغ تاريكيها، و روشنى‏بخش تيرگيها، كليد درهاى بسته و برطرف‏كننده دشواريها، و راهنماى گمراهان در بيابانهاى سرگردانى است. سخن مى‏گويد، خوب مى‏فهماند، سكوت كرده به سلامت مى‏گذرد، براى خدا اعمال خويش را خالص كرده آنچنان كه خدا پذيرفته است، از گنجينه‏هاى آيين خدا و اركان زمين است. خود را به عدالت واداشته و آغاز عدالت او آنكه هواى نفس را از دل بيرون رانده است، حق را مى‏شناساند و به آن عمل مى‏كند، كار خيرى نيست مگر كه به آن قيام مى‏كند، و در هيچ جا گمان خيرى نبرده جز آنكه به سوى آن شتافت. اختيار خود را به قرآن سپرده، و قرآن را راهبر و پيشواى خود قرار داده است، هر جا كه قرآن بار اندازد فرود آيد، و هر جا كه قرآن جاى گيرد مسكن گزيند.

وصف زشت ترين انسان (عالم نمايان)

و ديگرى كه او را دانشمند نامند اما از دانش بى‏بهره است، يك دسته از نادانيها را از جمعى نادان فرا گرفته، و مطالب گمراه‏كننده از گمراهان آموخته، و به هم بافته، و دامهايى از طنابهاى غرور و گفته‏هاى دروغين بر سر راه مردم افكنده، قرآن را بر اميال و خواسته‏هاى خود تطبيق مى‏دهد، و حق را به هوسهاى خود تفسير مى‏كند، مردم را از گناهان بزرگ ايمن مى‏سازد، و جرائم بزرگ را سبك جلوه مى‏دهد، ادعا مى‏كند از ارتكاب شبهات پرهيز دارد اما در آنها غوطه مى‏خورد. مى‏گويد: از بدعتها دورم، ولى در آنها غرق‏شده است، چهره ظاهر او چهره انسان، و قلبش قلب حيوان درنده است، راه هدايت را نمى‏شناسد كه از آن سو برود، و راه خطا و باطل را نمى‏داند كه از آن بپرهيرد، پس مرده‏اى است در ميان زندگان.

شناساندن عترت پيامبر (ص) و امامان راستين (ع)

مردم! كجا مى‏رويد؟ چرا از حق منحرف مى‏شويد؟ پرچمهاى حق برپاست و نشانه‏هاى آن آشكار است، با اينكه چراغهاى هدايت روشنگر راهند، چون گمراهان به كجا مى‏رويد؟ چرا سرگردانيد؟ در حالى كه عترت پيامبر شما در ميان شماست، آنها زمامداران حق و يقينند، پيشوايان دين، و زبانهاى راستى و راستگويانند، پس بايد در بهترين منازل قرآن جايشان دهيد و همانند تشنگان كه به سوى آب شتابانند، به سويشان هجوم آوريد. اى مردم اين حقيقت را از خاتم پيامبران بياموزيد كه فرمود: هر كه از ما مى‏ميرد، در حقيقت نمرده است و چيزى از ما كهنه نمى‏شود. پس آنچه نمى‏دانيد، نگوييد، زيرا بسيارى از حقايق در امورى است كه ناآگاهانه انكار مى‏كنيد.

ويژگيهاى امام على (ع)

مردم! عذرخواهى كنيد از كسى كه دليلى بر ضد او نداريد، و آنكس من مى‏باشم، مگر من در ميان شما بر اساس (ثقل اكبر) كه قرآن است عمل نكردم؟ و (ثقل اصغر) عترت پيامبر (ص) را در ميان شما باقى نگذارم؟ مگر من پرچم ايمان را در بين شما استوار نساختم؟ و از حدود و مرز حلال و حرام آگاهيتان ندادم؟ مگر پيراهن عافيت را با عدل خود به اندام شما نپوشاندم؟ و نيكيها را با اعمال و گفتار خود در ميان شما رواج ندادم؟ و ملكات اخلاق انسانى را به شما نشان ندادم؟ پس وهم و گمان خود را در آنجا كه چشم دل ژرفاى آن را مشاهده نمى‏كند، و فكرتان توانايى تاختن در آن راه را ندارد، بكار نگيريد. برخى از همين خطبه است:

اخبار غيبى نسبت به آينده بنى‏اميه

تا آنكه برخى از شما گمان مى‏برند كه دنيا به كام بنى‏اميه شد، و همه خوبيها را افزون به آنها سپرده و آنها را از سرچشمه خود سيراب كرده، و تازيانه و شمشيرشان از سر اين امت كنار نخواهد رفت، كسانى كه چنين مى‏انديشند در اشتباهند، زيرا سهم بنى‏اميه تنها جرعه‏اى از زندگى لذت بخش است كه مدتى آن را مى‏مكند سپس همه آنچه را كه نوشيدند بيرون مى‏ريزند.