( وَ مِنْ كَلامٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ ) وَ قَدْ جَمَعَ النّاسَ وَ حَضَّهُمْ عَلَى الْجِهادِ فَسَكَتُوا مَلِيّاً فَقالَ عَلَيْهِ السَّلامُ: ما بالُكُمْ أَمُخرَسُونَ أَنْتُمْ؟ فَقالَ قَوْمٌ مِنْهُمْ: يا أَمِيرَالْمُؤْمِنِينَ إِنْ سِرْتَ سِرْنا مَعَكَ. فَقالَ عَلَيْهِ السَّلامُ: ما بالُكُمْ لا سُدِّدْتُمْ لِرُشْدٍ، وَ لا هُدِيتُمْ لِقَصْدٍ، أَفِى مِثْلِ هذا يَنْبَغِى لِى أَنْ أَخْرُجَ؟ إِنَّما يَخرُجُ فِى مِثْلِ هذا رَجُلٌ مِمَّنْ أَرْضاهُ مِنْ شُجْعانِكُمْ وَ ذَوِى بَأْسِكُمْ، وَ لا يَنْبَغِى لِى أَنْ أَدَعَ الْجُنْدَ وَ الْمِصْرَ وَ بَيْتَ الْمالِ وَ جِبايَةَ الْأَرْضِ وَ الْقَضاءَ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ وَ النَّظَرَ فِى حُقُوقِ الْمُطالِبِينَ، ثُمَّ أَخْرُجَ فِى كَتِيبَةٍ أَتْبَعُ أُخرى، أَتَقَلْقَلُ تَقَلْقُلَ الْقِدْحِ فِى الْجَفِيرِ الْفارِغِ، وَ إِنَّما أَنَا قُطْبُ الرَّحى: تَدُورُ عَلَىَّ وَ أَنَا بِمَكانِى، فَإِذا فارَقْتُهُ اسْتَحارَ مَدارُها، وَ اضْطَرَبَ ثُفالُها، هذا -لَعَمْرُ اللَّهِ- الرَّأْىُ السَّوْءُ، وَ اللَّهِ لَوْلا رَجائِى الشَّهادَةَ عِنْدَ لِقائِىَ الْعَدُوَّ لَوْ قَدْ حُمّ لِى لِقاؤُهُ لَقَرَّبْتُ رِكابِى، ثُمَّ شَخَصْتُ عَنْكُمْ، فَلا أَطْلُبُكُمْ مَا اختَلَفَ جَنُوبٌ وَ شَمالٌ طَعّانِينَ عَيَّابِينَ حَيّادِينَ رَوّاغِينَ إِنَّهُ لا غَناءَ فِى كَثْرَةِ عَدَدِكُمْ مَعَ قِلَّةِ اجْتِماعِ قُلُوبِكُمْ، لَقَدْ حَمَلْتُكُمْ عَلَى الطَّرِيقِ الْواضِحِ الَّتِى لا يَهْلِكُ عَلَيْها إِلّا هالِكٌ، مَنِ اسْتَقامَ فَإِلَى الْجَنَّةِ، وَ مَنْ زَلّ فَإِلَى النَّارِ.
ستودن ياران خود
علل نكوهش كوفيان.
شما را چه مىشود؟ هرگز ره رستگارى نپوييد! و به راه عدل هدايت نگرديد! آيا در چنين شرائطى سزاوارست كه من از شهر خارج شوم؟ هماكنون بايد مردى از شما كه من از شجاعت و دلاورى او راضى و به اطمينان داشته باشم، به سوى دشمن كوچ كند.
مسووليتهاى رهبرى
و براى من سزاوار نيست كه لشگر و شهر و بيتالمال و جمعآورى خراج و قضاوت بين مسلمانان، و گرفتن حقوق درخواست كنندگان را رها سازم، آنگاه با دستهاى بيرون روم، و به دنبال دستهاى به راه افتم، و چونان تير نتراشيده در جعبهاى خالى به اين سو و آن سو سرگردان شوم. من چونان سنگ آسياب، بايد بر محور خود استوار بمانم، و همه امور كشور، پيرامون من و به وسيله من به گردش درآيد، اگر من از محور خود دور شوم مدار آن بلرزد و سنگ زيرين آن فرو ريزد، به حق خدا سوگند كه اين پيشنهاد بدى است به خدا سوگند! اگر اميدوارى به شهادت در راه خدا را نداشتم، پاى در ركاب كرده از ميان شما مىرفتم، و شما را نمىطلبيدم چندان كه باد شمال و جنوب مىوزد زيرا شما بسيار طعنهزن، عيبجو، رويگردان از حق، و پرمكر و حيلهايد. مادام كه افكار شما پراكنده است فراوانى تعداد شما سودى ندارد، من شما را به راه روشنى بردم كه جز هلاك خواهان، هلاك نگردند، آن كس كه استقامت كرد به سوى بهشت شتافت و آن كس كه لغزيد در آتش سرنگون شد.