( وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ: ) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِى لَمْ تَسْبِقْ لَهُ حالٌ حالًا، فَيَكُونَ أَوَّلًا قَبْلَ أَنْ يَكُونَ اخِراً، وَ يَكُونَ ظاهِراً قَبْلَ أَنْ يَكُونَ باطِناً. كُلُّ مَسَمّىً بِالْوَحْدَةِ غَيْرُهُ قَلِيلٌ، وَ كُلُّ عَزِيزٍ غَيْرُهُ ذَلِيلٌ، وَ كُلُّ قَوِىٍّ غَيْرُهُ ضَعِيفٌ، وَ كُلُّ مالِكٍ غَيْرُهُ مَمْلُوكٌ، وَ كُلُّ عالِمٍ غَيْرُهُ مُتَعَلِّمٍ، وَ كُلُّ قادِرٍ غَيْرُهُ يَقْدِرُ وَ يَعْجِزُ، وَ كُلُّ سَمِيعٍ غَيْرُهُ يَصَمّ عَنْ لَطِيفِ الْأَصْواتِ وَ يَصِمُّهُ كَبِيرُها وَ يَذْهَبُ عَنْهُ ما بَعُدَ مِنْها. وَ كُلُّ بَصِيرٍ غَيْرُهُ يَعْمى عَنْ خَفِىِّ الْأَلْوانِ وَ لَطِيفِ الْأَجْسامِ، وَ كُلُّ ظاهِرٍ غَيْرُهُ غَيْرُ باطِنٍ، وَ كُلُّ باطِنٍ غَيْرُهُ غَيْرُ ظاهِرٍ، لَمْ يَخْلُقْ ما خَلَقَهُ لِتَشْدِيدِ سُلْطانٍ، وَ لا تَخَوُّفٍ مِنْ عَواقِبِ زَمانٍ، وَ لَا اسْتِعانَةٍ عَلى نِدٍّ مُثاوِرٍ وَ لا شَرِيكٍ مُكاثِرٍ، وَ لا ضِدٍّ مُنافِرٍ، وَ لكِنْ خَلائِقُ مَرْبُوبُونَ، وَ عِبادٌ داخِرُونَ، لَمْ يَحْلُلْ فِى الْأَشْياءِ فَيُقالَ: هُوَ فِيها كائِنٌ، وَ لَمْ يَنْأَ عَنْها فَيُقالَ: هُوَ مِنْها بائِنٌ، لَمْ يَؤُدْهُ خَلْقُ مَا ابْتَدَأَ، وَ لا تَدْبِيرُ ما ذَرَأَ، وَ لا وَقَفَ بِهِ عَجْزٌ عَمَّا خَلَقَ، وَ لا وَلَجَتْ عَلَيْهِ شُبْهَةٌ فِيما قَضى وَ قَدَّرَ، بَلْ قَضاءٌ مُتْقَنٌ، وَ عِلْمٌ مُحْكَمٌ، وَ أَمْرٌ مُبْرَمٌ، أَلْمَأْمُولُ مَعَ النِّقَمِ، أَلْمَرْهُوبُ مَعَ النِّعَمِ.
در علم الهى
ستايش خداوندى را سزاست كه هيچ صفتى بر صفت ديگرش پيشى نگرفته تا بتوان گفت: پيش از آنكه آخر باشد اول است و قبل از آنكه باطن باشد ظاهر است. هر واحد و تنهايى جز او، اندك است، هر عزيزى جز او ذليل، و هر نيرومندى جز او ضعيف و ناتوان است، هر مالكى جز او بنده، و هر عالمى جز او دانشآموز است، هر قدرتمندى جز او، گاهى توانا و زمانى ناتوان است، هر شنوندهاى جز خدا در شنيدن صداهاى ضعيف كر و برابر صداهاى قوى، ناتوان است و آوازهاى دور را نمىشنود. هر بينندهاى جز خدا، از مشاهده رنگهاى ناپيدا و اجسام بسيار كوچك ناتوان است، هر ظاهرى غير از او پنهان، و هر پنهانى جز او آشكار است. مخلوقات را براى تقويت فرمانروايى، و يا براى ترس از آينده، يا يارى گرفتن در مبارزه با همتاى خود، و يا براى فخر و مباهات شريكان، و يا ستيزهجويى مخالفان نيافريده است، بلكه همه، آفريدههاى او هستند و در سايه پرورش او، بندگانى فروتن و فرمانبردارند. خدا در چيزى قرار نگرفته تا بتوان گفت در آن جاست، و دور از پديدهها نيست تا بتوان گفت از آنها جداست. آفرينش موجودات او را در آغاز ناتوان نساخته، و از تدبير پديدههاى آفريدهشده باز نمانده است، نه به خاطر آنچه آفريده قدرتش پايان گرفته و نه در آنچه فرمان داد و مقدر ساخت دچار ترديد شد. بلكه فرمانش استوار، و علم او مستحكم، و كارش بىتزلزل است، خدايى كه به هنگام بلا و سختى به او اميدوار، و در نعمتها از او بيمناكند.