( وَ مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ عَلَيْهِ السَّلامُ: ) حَتّى بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ شَهِيداً وَ بَشِيراً وَ نَذِيراً، خَيْرَ الْبَرِيَّةِ طِفْلًا، وَ أَنْجَبَها كَهْلًا، أَطْهَرَ الْمُطَهَّرِينَ شِيمَةً، وَ أَجْوَدَ الْمُسْتَمْطَرِينَ دِيمَةً. فَمَا احْلَوْلَتْ لَكُمُ الدُّنْيا فِى لَذَّتِها، وَ لا تَمَكَّنْتُمْ مِنْ رَضاعِ أَخْلافِها، إِلَّا مِنْ بَعْدِ ما صادَفْتُمُوها جائِلًا خِطامُها، قَلِقاً وَضِينُها، قَدْ صارَ حَرامُها عِندَ أَقْوامٍ بِمَنزِلَةِ السِّدْرِ الْمَخْضُودِ، وَ حَلالُها بَعِيداً غَيْرَ مَوْجُودٍ، وَ صادَفْتُمُوها، وَ اللَّهِ، ظِلَّاً مَمْدُوداً إِلى أَجَلٍ مَعْدُودٍ، فَالْأَرْضُ لَكُمْ شاغِرَةٌ، وَ أَيْدِيكُمْ فِيها مَبْسُوطَةٌ و أَيْدِى الْقادَةِ عَنْكُمْ مَكْفُوفَةٌ وَ سُيُوفُكُمْ عَلَيْهِم مُسَلَّطَةٌ، وَ سُيُوفُهُمْ عَنْكُمْ مَقْبُوضَةٌ، أَلا وَ اِنَّ لِكُلِّ دَمٍ ثائِراً، وَ لِكُلِّ حَقٍّ طالِباً، وَ أَنَّ الثّائِرَ فِى دِمائِنا كَالْحاكِمِ فِى حَقِّ نَفْسِهِ، وَ هُوَ اللَّهُ الَّذِى لا يُعْجِزُهُ مَنْ طَلَبَ، وَ لا يَفُوتُهُ مَنْ هَرَبَ، فَأُقْسِمُ بِاللَّهِ يا بَنِى أُمَيَّةَ عَمَّا قَلِيلٍ لَتَعْرِفُنَّها فِى أَيْدِى غَيْرِكُمْ وَ فِى دارِ عَدُوِّكُمْ.
أَلا إِنَّ أَبْصَرَ الْأَبْصارِ ما نَفَذَ فِى الْخَيْرِ طَرْفُهُ، أَلا إِنَّ أَسْمَعَ الْأَسْماعِ ما وَعَى التَّذْكِيرَ وَ قَبِلَهُ. اَيُّهاَ النَّاسُ اسْتَصْبِحُوا مِنْ شُعْلَةِ مِصْباحِ واعِظٍ مُتَّعِظٍ، وَ امْتاحُوا مِنْ صَفْوِ عَيْنٍ قَدْ رُوِّقَتْ مِنَ الْكَدَرِ. عِبادَ اللَّهِ، لا تَرْكَنُوا إِلى جَهالَتِكُمْ، وَ لا تَنْقادُوا لِأَهْوائِكُمْ، فَإِنَّ النَّازِلَ بِهذَا الْمنَزِلِ نازِلٌ بِشَفا جُرُفٍ هارٍ، يَنْقُلُ الرَّدى عَلى ظَهْرِهِ مِنْ مَوْضِعٍ إِلى مَوْضِعٍ لِرَأْىٍ يُحْدِثُهُ بَعْدَ رَأىٍ، يُرِيدُ أَنْ يُلْصِقَ ما لا يَلْتَصِقُ، وَ يُقَرِّبُ ما لا يَتَقارَبُ، فَاللَّهَ اللَّهَ أَنْ تَشْكُوا إِلى مَنْ لا يُشْكِى شَجْوَكُمْ، وَ يَنقُضُ بِرَأْيِهِ ما قَدْ أُبْرِمَ لَكُمْ. إِنَّهُ لَيْسَ عَلَى الْإِمامِ إِلَّا ما حُمِّلَ مِنْ أَمْرِ رَبِّهِ الْإِبْلاغُ فِى الْمَوْعِظَةِ، وَ الْاِجْتِهادُ فِى النَّصِيحَةِ، وَ الْإِحْياءُ لِلسُّنَّةِ، وَ إِقامَةُ الْحُدُودِ عَلى مُسْتَحِقِّيها وَ إِصْدارُ السُّهْمانِ عَلى أَهْلِها، فَبادِرُوا الْعِلْمَ مِنْ قَبْلِ تَصْوِيحِ نَبْتِهِ، وَ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُشْغَلُوا بِأَنْفُسِكُمْ عَنْ مُسْتَثارِ الْعِلْمِ مِنْ عِندِ أَهْلِهِ، و انْهَوْا غَيْرَكُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ تَناهَوْا عَنْهُ، فَإِنَّما أُمِرْتُمْ بِالنَّهْىِ بَعْدَ التَّناهِى.
صفات پيامبر
ويژگيهاى پيامبر (ص)
تا اينكه خدا محمد (ص) را برانگيخت، گواهىدهنده، بشارتدهنده، هشداردهنده. پيامبرى كه بهترين آفريدگان در خردسالى، و در سن پيرى نجيبترين و بزرگوارترين مردم بود، اخلاقش از همه پاكان پاكتر و باران كرمش از هر چيزى بادوامتر بود.
هشدار از آينده تلخ فرزندان اميه
شما اى فرزندان اميه! زمانى از لذت و شيرينى دنيا بهرهمند شديد، و از پستان آن نوشيديد كه افسارش رها، و بند جهازش محكم نبود (در حكومت عثمان)، تا آنجا كه حرام دنيا نزد گروهى چونان درخت سدر بىخار، آسان و حلال آن دشوار و غير ممكن شد به خدا سوگند دنيايى كه در دست شماست چونان سايهاى است گسترده كه زود به سرآمد خود نزديك مىشود. امروز زمين براى شما خالى و گسترده، و دستهايتان براى انجام هر رفتار نادرستى باز، و دستهاى رهبران واقعى بسته است، شمشير شما بر آنان مسلط و شمشير آنان از شما باز گرفته شده است. آگاه باشيد! هر خونى، خونخواهى دارد، و هر حقى را جستجوگرى است، انتقامگيرنده خونهاى ما، چونان حاكمى است كه براى خود داورى كند، و او خداوندى است كه از گرفتن كسى ناتوان نگردد، و كسى از پنجه عدالت او نمىتواند بگريزد، اى فرزندان اميه! سوگند به خدا! زود باشد كه اين خلافت و دولت را در دست ديگران و در خانه دشمنان خود بنگريد،
آگاه باشيد بيناترين چشمها آنكه در دل نيكيها نفوذ كند، و شنواترين گوشها آنكه پندها و تذكرات سودمند را در خود جاى دهد.
اندرزهاى جاودانه، و توجه دادن مردم به اهل بيت (ع)
اى مردم! چراغ دل را از نور گفتار گوينده با عمل روشن سازيد، ظرفهاى جان را از آب زلال چشمههايى كه از آلودگيها پاك است پر نماييد اى بندگان خدا! به نادانيهاى خود تكيه نكنيد، و تسليم هواى نفس خويش نباشيد كه چنين كسى بر لبه پرتگاه قرار دارد، و بار سنگين هلاكت و فساد را بر دوش مىكشد، و از جايى به جاى ديگر مىبرد، تا آنچه را كه ناچسب است بچسباند، و آنچه را كه دور مىنمايد نزديك جلوه دهد. خدا را، خدا را، مبادا شكايت نزد كسى بريد كه نمىتواند آن را برطرف سازد، و توان گرهگشايى از كارتان ندارد، همانا بر امام واجب نيست جز آنچه را كه خدا امر فرمايد، و آن، كوتاهى نكردن در پند و نصيحت، تلاش در خيرخواهى، زنده نگهداشتن سنت پيامبر (ص)، جارى ساختن حدود الهى بر مجرمان، رساندن سهمهاى بيتالمال به طبقات مردم، است. پس در فراگيرى علم و دانش پيش از آنكه درختش بخشكد تلاش كنيد، و پيش از آنكه به خود مشغول گرديد از معدن علوم (اهل بيت (ع)) دانش استخراج كنيد، مردم را از حرام و منكرات باز داريد، و خود هم مرتكب نشويد، زيرا دستور داده شديد كه ابتدا خود محرمات را ترك و سپس مردم را باز داريد.