· در اين درس دستگاه سه‌گاه (سيگاه) از ده منظر مورد بررسي قرار گرفته است، در پايان انتظار مي‌رود:
1 - با كيفيت آهنگ اين دستگاه آشنايي حاصل شود.
2 - موضوع آياتي كه در اين مقام تلاوت مي‌گردد شناخته شود.
1 - معناي لغوي : ريشه‌ي اين كلمه فارسي بوده و نام لحني از الحان موسيقي ايراني و نام‌نوايي از موسيقي است.
2 - گستردگي و پيشينه : عده‌اي بهترين جايگاه اين مقام را در آذربايجان، و اهل آن را بهترين اجراءكنندگان اين مقام مي‌دانند و معتقدند كه به مرور زمان اين مقام در همه‌ي سرزمين‌ها به خصوص در ميان عرب‌زبانان جايگاه و موقعيتي خاص براي خود كسب نموده است تا آن جايي كه امروزه يكي از مقامات اصلي در ميان الحان قرآن كريم است.
3 - كيفيت آهنگ : سه‌گاه تنها مقامي است كه نسبت به ساير مقام‌ها حالت تهييج و تطريب دارد در اين مقام نوعي شور و هيجان و جهش وجود دارد كه درصورت تطابق صحيح و به جا با مفهوم و معناي آيات زيبايي دوچندان دارد اين مقام دوست داشتني بوده و براي انسان هيجان ايجاد مي‌كند. برخي گوشه‌هاي آن حالت اميد و رجاء معنوي دارد و برخي ديگر حزني معنوي در نفس به وجود مي‌آورد.
4 - موضوع آيات : غالباً اين مقام در آيات «رحمت، شادي، فرح، بشارت، اميد، رجاء، مفاهيم عشق، وعده‌هاي الهي، مغفرت، صفات مومنان، پيروزي، اجابت دعا و اصحاب يمين» آورده شده است.
5 - تاثيرات : الحان مقام سه‌گاه آرامش‌بخش و باعث لذت روح و جان است و غم‌ها را مي‌زدايد و ريتم آن به گونه‌اي است كه حالت استهزاء، عتاب، خطاب، تمسخر و سرزنش را در ذهن شنونده تراوش و منقوش مي‌كند. همچنين حلاوت و شيريني آن برانگيزنده‌ي حس محبت، عشق و سوزدل است.
6 - جايگاه اجرا : اين مقام غالباً قبل و بعد از چهارگاه و حجاز و بعد از رست قابل اجرا مي‌باشد و همچنين پس از عجم و نهاوند نيز خوانده شده است.
7 - گوشه‌ها و نغمه‌هاي فرعي : اين مقام يكي از دستگاه‌هاي اصلي موسيقي در ايران بوده و گوشه‌هاي «مويه، زابل، مخالف و مطلوب» در آن استفاده مي‌شود. همچنين گوشه‌ي «رمل» نيز در آن استفاده مي‌گردد و باز هم از نغمات فرعي آن مي‌توان به «شوق‌افزا وشوق‌آور» اشاره نمود.
از ديدگاه اساتيد لحن گوشه‌هاي ديگري از جمله دستگاه «هزام» كه استاد مصطفي اسماعيل در تلاوت سوره‌هاي لقمان، نازعات و علق خوانده است را مي‌توان نام برد.
8 - قاريان برتر : رفعت، شعشاعي، مصطفي اسماعيل، منشاوي، شحات انور و نيز استاد غلوش مي‌باشند.
9 - وزن‌هاي لحني :
|
قرار
|
مفاعلن، مفتعلن، مفاعلن
|
|
جواب
|
متفاعلن، متفاعلن، متفاعلن
|
|
جواب‌الجواب
|
متفاعلن، متفاعلن، فعلاتن
|