|
|
|
|
|
|
|
|
|
آموزش قرائت صحيح اذان، اقامه و اذكار نماز |
فوايد و بركات ارتباط و ياد خداي بزرگ برسي پوشيده نيست، قرآن كريم زندگي بدون ايمان به خداوند را سخت و تاريك مي داند.(1)
دانشمندان علوم انساني معتقدند ايمان به خداوند بهترين راه محافظت انسان از آلودگي هاي فردي و اجتماعي است.
نماز يكي از بهترين راههاي ارتباط با خداوند بزرگ مي باشد چنانكه خداوند مي فرمايد: " أقم الصلوه لِذكري".
و در آية ديگر دربارة يكي از فوايد ذكر و ياد خدا مي فرمايد : "اَلا بِذِكرِ اللهِ تطمئن القلوب" (2) بدانيد ياد خدا، قلوب شما را از اضطراب و نگراني خارج و براي شما اطمينان مي آورد.
و بر همه روشن است كه، آرامش خاطر در زندگي از چه اهميتي برخوردار است. همة همت بشر از ابتدا در اين بوده است، چه كند كه در زندگي آرامش داشته باشد.
به هر حال نماز در اسلام از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد.
پيامبر اسلام مي فرمايد : " اِن عَمودَ الدينِ الصلاه " به درستي كه نماز بمنزله ستون دين است .
و در ادامه مي فرمايند : در روز جزا اولين چيزي كه در آن نظر خواهد شد نماز است. اگر صحيح بود در اعمال ديگر او نيز نظر مي شود ولي اگر صحيح نبود بقيه اعمال او مورد نظر نبوده و پذيرفته نخواهد شد.(1)
پس معلوم مي شود نمازي مورد نظز است كه با شرايط خاص خود خوانده شود و از جمله شروط آن، صحت قرائت نماز مي باشد.
در رساله هاي مراجع بزرگ تقليد (حفظهم الله) نيز آمده است؛ بركساني كه توانايي دارند واجب است قرائت صحيح نماز را ياد بگيرند.
با درخواست توفيق از خداي بزرگ مجموعه اي در اين خصوص خدمت علاقمندان تقديم مي داريم.
در اين مجموعه سعي نموده ايم مطالب بسيار ساده و به دور از اصطلاحات پيچيدة فن قرائت (به صورت تئوري و عملي) باشد تا علامندان بتوانند در مدت كوتاهي با قرائت صحيح نماز آشنا شوند. در اينجا لازم است از دوستاني كه با نظرات مفيد خود ما را در تدوين اين مجموعه ياري نموده اند تشكر و قدرداني به عمل آوريم.
يكي از بهترين و آسانترين راههاي آموزش قرائت قرآن استفاده از نوار كاست قاريان برجسته مي باشد. لازم است پس از آشنايي با جايگاه تشكيل حروف زبان عربي (كه در بخش تئوري با آن آشنا خواهيد شد) مقداري با نوار تمرين داشته باشيد تا بتوانيد حروف عربي را صحيح تلفظ كنيد.
جهت آموزش قرائت نماز بايد نوار كاستي را تهيه كنيد كه سوره هاي حمد ( الحمد لله رب العالمين) و ... و توحيد (قل هو الله احد) در آن تلاوت شده باشد.
چنانچه گفته شد اگر مدتي بحث را به صورت تئوري و عملي و تمرين پيگيري نمائيد، نه تنها قرائت نماز شما با لهجه عربي همراه خواهد شد، بلكه همة قرآن را مي توانيد به صورت صحيح و با لهجه عربي بخوانيد. از آيات و روايات بخوبي استفاده مي شود، خداوند بزرگ دوست دارد ما آيات قرآن را با لهجه و لحن عرب بخوانيم به خاطر اينكه قرآن را به زبان عربي نازل فرموده است.
علاوه بر اين قرائت نماز با لهجه عربي لذت خاص خود را دارد. براي نمونه، شايد شما شاهد اقامة نماز تووسط رهبر عزيزمان (حضرت آيه العظمي خامنه اي مد ظله) در دانشگاه تهران بوده ايد، كه چه شور و لذتي در نمازگزاران ايجاد مي كند، به طور مسلم يكي از جهات آن اين است كه ايشان نماز را با تلفظ صحيح و لحن عربي اقامه مي فرمايند.
روش استفاده از نوار آموزشي
ابتدا چندين با ر از ابتدا تا انتهاي نوار، سوره مورد نظر(حمد و توحيد) را گوش كنيد. سپس قسمت قسمت از ابتداي سوره تا انتهاي آنرا خوب گوش دهيد و پس از آن از نحوة‌قاري تقليد كنيد مثلاً قاري تلاوت مي كند: "اَعوذ بِاللهِ منَ الشيطانِ الرجيم".
پس شما نيز سعي كنيد كاملاً شبيه قاري تلاوت كنيد، اگر حس كرديد كاملا مثل او تلاوت كرده ايد به قسمت بعد رجوع كرده و تمرين را تا به آخر به همين ترتيب ادامه دهيد.
تمامي آيات سورة‌حمد بايد به اين ترتيب تمرين و تكرار شوند و اين كار را ادامه دهيد تا مطمئن شويد مي توانيد همانند قاري آيات را بخوانيد البته بايد توجه داشته باشيد، استعداد افراد در تقليد صدا متفاوت مي باشد ممكن است فردي با يك يا دوبار تكرار بتواند همانند قاري تلفظ كند و ممكن است فرد ديگري با تكرار بيشتري به اين نتيجه برسد. به هر حال در نظر داشته باشيد هر چه بيشتر با نوار تمرين كنيد زودتر به نتيجه خواهيد رسيد.
شما مي توانيد از برخي اوقات خود كه بي جهت به هدر مي رود كمال استفاده را ببريد؛ مثلا در سه وعده اي كه غذا ميل كنيد، در حين آن مي توانيد به نوار گوش فرا داده از آن استفاده كنيد.
از جمله اوقات فراغت وقتي است كه آماده خواب مي شويد پس ضبط را روشن كنيد. در مدتي كه طول مي كشد تا به خواب برويد مي توانيد از صداي قاري بهره مند شويد. گوش كردن نوار بسيار مؤثر مي باشد و در ضمن با نواي دلنشين و آرام بخش آيات قرآن به خواب خواهيد رفت (چنانچه در روايات نيز به اين نكته تأكيد شده است).(1)
اين نكته را نيز با استفاده از آيات و روايات، بيان كنيم كه اوقات زندگي ما نبايد در امور دنيوي خلاصه گردد، بلكه لازم است مقداري از آن در جهت برگرفتن توشه آخرت به كار گرفته شود.
در تعدادي از آيات قرآن آ,ده است : افرادي تلاش خود را فقط مصروف امور دنيوي كرده و از آخرت غافل مي باشند در نتيجه در روز جزا از زيانكاران خواهند بود. (1)
اميرالمؤمنين حضرت علي(ع) در نهج البلاغه مي فرمايند:
" مَن اَصلَحَ ما بَينَهُ وَ بَينَ اللهِ اَصلَحَ اللهُ ما بَينَهُ وَ بَينَ الناسِ وَ مَن اَصلَحَ اَمرَ آخِرَتهِ اَصلَحَ اللهَ لَهُ اَمرَ دُنياهً"
يعني هركس به وظايفي كه خداوند تعالي براي او معين فرموده خوب عمل كند و رابطه خود و خداي خود را اصلاح كند خداوند تعالي اموري را كه بين او و مردم مي باشد را اصلاح مي فرمايند و هركس به امور اخروي خود رسيدگي كند و آن را اصلاح نمايد خداوند تعالي امور دنيوي او را اصلاح مي فرمايد.
بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرحيم (1)
اَلحَمدُ اللهِ رَبِّ العالَمينَ (2) اَلرَّحمنِ الرَّحيمِ (3) مَلِكِ يومِ الدّينِ (4) ايّاكَ نَعبُدُ وَ إِيّاكَ نَستَعينُ (5) اهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيمَ (6) صِراطَ الَّذِينَ اَنعَمتَ عَلَيهِم غَيرِ المغضُوبِ عَلَيهِم وَ لا الضّالِينَ (7)
بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرحيم (1)
قُل هُوَ اللهُ أحَد (1) اللهُ الصَّمَدُ (2) لَم يَلِد وَ لَم يُولَد (3) وَ لَم يَكُن لَهُ كُفُواً أحَدٌ (4)
مطالب اصلي را با ذكر چند قاعدة مهم آغاز مي كنيم
تكلم با لهجه عربي به زمان و تمرين زيادي نيازمند است. همچنين هرگاه خواسته باشيم از قراء برجسته شويم بايد علاوه بر استفاده از تجارب اساتيد بزرگ و شركت در جلسات آنها و آگاهي از سبكهاي قراء معروف، از تمرين نيز غفلت نورزيم.
اما يادگيري تلفظ صحيح حروفي كه در قرائت و اذكار نماز آمده مشكلي نيست.
با چند جلسه تمرين مي توان به خوبي با تلفظ صحيح حروف آشنا شد از اين رو سعي ما بر اين است تا قواعد آن را بسيار ساده و عمومي به دور از اصطلاحات پيچيده مطرح كنيم تا در كوتاهترين زمان ممكن بتوان با آموزش آن آشنا شد.
قبل از ورود به سورة حمد و آموزش تلفظ صحيح آن لازم است قواعد مهمي را براي شما مطرح كنيم كه در بحث از اهميت زيادي برخوردارند و شايد بتوان گفت بيش از نيمي از كار، به يادگيري اين مطالب بستگي خواهد داشت.
مشهور است زبان عربي داراي 28 حرف است مي باشد. اين حروف به كمك حلق، زبان كوچك بين حلق و دهان، دهان، لبها و بيني ساخته مي شوند.
از اين 28 حرف نحوة تلفظ 18 حرف در بين زبان فارسي و عربي تقريباٌ يكسان بوده و نيازي به توضيح ندارد پس در اينصورت نحوة تلفظ 10 حرفي كه در بين زبان عربي و فارسي كاملاٌ متفاوت مي باشند بررسي خواهد شد.
اين حروف عبارتند از: " و ـ ح ـ ع ـ غ ـ ( ذ ـ ث ـ ظ ) ـ ط ـ ص ـ ض "
البته در تلفظ حرف الف نيز برخي مواقع با زبان ما تفاوت دارد كه توضيح آن خواهد آمد.
و اما قواعد مهم .
حروف 28 گانه مذكور ابتدا با دو حالت و كيفيت همراه مي شوند.
الف ـ تعدادي از حروف درشت و پر تلفظ مي شوند كه عبارتند از :
( ص ـ ض ـ ط ـ ظ ـ ق ـ غ ـ خ ) البته (لام و راء) نيز برخي مواقع درشت تلفظ مي شوند (توضيح آن خواهد آمد).
ب ـ بقيه حروف نيز با حالت معمولي و رقيق و نازك همراه خواهند بود.
مهمترين چيزي كه لازم است بدانيم اين كه چه كنيم حرف درشت تلفظ شود. براي درست كردن حالت درشتي چند راه مطرح مي شود.
توجه كنيد از كدام راه زودتر به نتيجه خواهد رسيد:
الف ) روشي كه ما براي كودكان به كار مي بريم اين است كه مي گوييم حروف درشت را تو حلقي تلفظ كنيد به آنها مي گوييم شبيه حالتي كه مي خواهيد قيافه گرفته و بر سر طرف مقابل خود داد بزنيد اگر در اين حال صدا را ضخيم و پر كنيد حالت درشتي را به وجود آورده ايد پس هر حرف را با آن حالت همراه كنيد درشت خواهد شد.
ب ) يا مي گوييم سعي كنيد در حين تلفظ حروف درشت، ريشة زبان را بالا برده و حروف درشت را ضخيم و پُر تلفظ كنيد.
ج ) يا انتها و ريشة زبان را به طرف حلق فشار داده حرف درشت را تلفظ كنيد.
هرگاه بخواهيم حروف درشت را تلفظ كنيم بايد دهان با اين حالت همراه شود.
قبلاً گفتيم، دو حرف (لام و راء) نيز برخي مواقع درشت تلفظ مي شوند.
حرف راء
راء بيشتر وقتها درشت تلفظ مي شود و دهان پر شده و با حالت درشتي همراه مي گردد: رَحمن و رَحيم
مگر در صورتي كه راء مكسور باشد يا اگر ساكن شد ما قبل آن "ياء ساكن"
و يا "ياء مدّي" باشد كه در اين صورت رقيق و معمولي (مثل زبان فارسي) تلفظ مي شود. مانند :
رِجال ـ بَصير ـ خَير ـ اَرِنا ـ نَذير ـ طَير
حرف لام
لام برعكس راءبيشتر وقتها رقيق و نازك(معمولي) تلفظ مي گردد. (مگر در لفظ جلالة "الله" تبارك و تعالي) در صورتي كه ماقبل لام لفظ جلالة "الله" (تبارك و تعالي) فتحه يا ضمه باشد كه در اين دو مورد لام "درشت" مي شود. يعني در وقت تلفظ بايد با آن حالت درشتي همراه شود. مانند :
اللهُ اكبر (ماقبل مفتوح) ـ سَمِعَ اللهُ ـ قُل هُوَ اللهُ اَحَد ـ اللهُ الصَّمَد ، حدودُ الله ـ رسول الله (ماقبل مضموم)
به غير از حروف ياد شده بقيه حروف به صورت نازك و رقيق تلفظ مي شوند.
نحوة تلفظ الف
"الف" در تلفظ تابع حرف ماقبل خود مي باشد.
1ـ هرگاه قبل از الف حروف درشت (ص ـ ض ـ ط ـ ظ ـ ق ـ غ ـ خ ) و همنين " ل ـ ر" در صورت درشت بودن قرار گيرد، الف نيز تبعيت كرده درشت تلفظ مي شود.
در اينگونه موارد نحوة تلفظ "الف" بين زبان فارسي و عربي يكسان مي باشد (يعني همان صداي "آ" در زبان فارسي)
مانند: قالَ ـ اَدرَيكَ ـ قُل هُوَ اللهُ ـ صادِق ـ صِراطَ ـ الله اَكبَر
2ـ‌ولي هرگاه قبل از الف "حروف رقيق قرار گيرند" الف نازك و رقيق" (مانند صداي فتحه با مقداري كشش بيشتر) تلفظ مي گردد.
مانند : رَحمان ـ مالِك ـ اِيّاكَ ـ‌بِسمِ اللهِ (1)
نكته : عرب زبانها معمولاً كسره را مقداري ميل به ياءِ مدّي (يعني نزديك به صداي"اِي")تلفظ مي كنند بر خلاف فارس زبانها كه همان صداي كسره (يعني صداي"اِ") تلفظ مي كنند.
همچنين حركت ضمه (ـُـ) را ميل به صداي كشيده اُو مي دهند بر خلاف فارس زبانها كه همان صداي (اُ) تلفظ مي كنند.
البته بايد توجه داشته باشيد، گفتيم نزديك به صداي (اي و اُو)نه اينكه به اندازه اي كشش دهيد تا كسره تبديل به صداي (اي)و ضمه تبديل به صداي (اُو) شود بلكه فقط مقداري ميل داده و نزديك مي كنيم.
اميدوار هستيم قئاعد قبلي را خوب فرا گرفته باشيد هم اكنون وارد مبحث اصلي، كه همانا نحوة تلفظ حروف دو سورة "حمد و توحيد" مي باشد شده و آيه به آيه تمامي حروفي را كه تلفظ آنها بين زبان عربي و فارسي تفاوت مي كند توضيح خواهيم داد (إن شاء الله).
بِسمِ الله ( تبارك و تعالي )
گفتيم هرگاه قبل از "لامِ" الله تبارك وتعالي كسره باشد، لام رقيق تلفظ مي شود (معمولي و مثل زبان فارسي) در نتيجه "الف" نيز، كه تابع حرف ماقبل خود مي باشد رقيق و نازك ( يعني به صورت صداي فتحه با مقداري كشش) تلفظ مي شود.(1)
حرف راء (ر)
حرف "راء" نيز در "الرحمن و الرحيم" درشت تلفظ مي شود زبان بيشتر به سمت بالا (كام) ميل داده مي شود و با حالت درشتي همراه شده.
حرف الف در الرَّحمنِ
چون حرف "ميم" از حروف رقيق مي باشد "الف" نيز رقيق و نازك تلفظ مي شود و به صورت فتحه با مقداري كشش.
حرف حاء (ح)
يكي از بهترين راههاي شناخت حروف، شناخت تفاوت آنها نسبت به يكديگر مي باشد.
كيفيت تلفظ حرف "هاء" در زبان فارسي و عربي يكسان بوده و به يك شكل ادا مي شود. هواي داخل شش را بدون اينكه فشاري به حنجره بياوريم از دهان خارج مي كنيم.
مثل وقتي كه انسان از يك بلندي بالا مي رود و مي ايستد تا نفسي تازه كند نفس را بدون فشار آوردن به حنجره خارج مي كند مانند : اللهُ ـ اِهدِنا ـ اَشهَدُ ـ هُوَ ـ لَهُ
اما در تلفظ حرف "حاء" راه حنجره گرفته شده و هواي داخل ريه را با فشار خارج مي كنيم (مانند وقتي كه سينه را صاف مي كنيم يا حالتي كه پوست تخمه اي را از حلق خارج مي كنيم).
بنابراين، صداي گرفتگي بايد هميشه و در هر شرايطي با حرف "حاء" همراه باشد زيرا در غير اينصورت حرف "حاء" تبديل به حرف "هاء" مي شود. مانند : رَحمن و رَحيم ـ اَلحَمدُ ـ اَحَدُ
اَلحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمين
لِلّهِ (تعالي)
چون قبل از "لام" لفظ جلاله الله (تبارك و تعالي) كسره واقع شده در نتيجه "لام" رقيق مي باشد. پس "الف" نيز رقيق تلفظ مي شود.
حرف عَين (ع)
هرگاه تفاوت دو حرف همزه "ء" و عين"ع" به خوبي براي ما بيان شود خيلي زود مي توانيم اين دو حرف را از يكديگر تميز داده و صحيح تلفظ كنيم. توضيح اينكه برخي از حروف در زمان خروج از مخرجشان به بيرون پرتاب مي شوند (در اصطلاح به اين حروف چكشي يا شدّتي مي گويند). يعني هوا يا صدا پشت مخرح آنها جمع شده و يك دفعه به بيرون پرتاب مي شود كه همزه"ء"از قبيل اين حروف مي باشد كه از انتهاي حلق و با پرتاب صدا به بيرون ايجاد مي گردد.
تذكر : كه اگر همزه "ء" را امتداد داده و با كشش همراه كنيم همزه "ء" تبديل به صداي الف (صداي كشيدة آ) خواهد شد. حروفي كه داراي شدت مي باشند عبارتند از : "اَ ـ ج ـ د ـ ت ـ ط ـ ب ـ ق ـ ك"
ولي برعكس برخي از حروف بايد در مخرج خود كشيده شوند (به آنها حروف امتدادي يا رخوتي مي گويند) حرف "عين" از اين گروه مي باشد. (غير از حروف هشتگانه مذكور كه همه پرتابي بودند بقية حروف كششي هستند).
پس گفته مي شود حرف"عين" با گرفتگي خاصّي و كشش در مخرج خود از وسط حلق تلفظ مي شود.
عالَمين ـ نَعبُدُ ـ نَستَعينُ ـ اَنعَمتَ ـ عَلَيهِم ـ عَبدُهُ ـ عَلي
الرَّحمنِ الرَّحيمِ
توضيح اين آيه قبلاً گذشت.
مالِكِ يَومِ الدّينِ
نكته قابل توجه در اين قسمت :
در لهجة فارسي معمولاً "يُوم" گفته مي شود در حالي كه در قرآن "يُوم" آمده است بايد توجه كنيد هرگاه اعراب كلمه عوض شود، نماز اشكال پيدا مي كند.
إيّاكَ نَعبُدُ وَ إيّاكَ نَستَعينُ
در اين آية‌مباركه با نحوة تلفظ حرف واو "و" آشنا مي شويم. "واو" در زبان فارسي با كمك دندانها و لب صورت مي گيرد اما در لهجة عربي "واو" با غنچه و جمع كردن لب ها (بدون دخالت دندان ها) تلفظ مي شود.
مانند : وَ إيّاكَ ـ وَلاَ الضّالينَ ـ هُوَ اللهَ ـ وَلَم يُولَد ـ وَلَم يَكُن لَهُ ـ كُفُواً اَحَدٌ
إِهدِنا الصِّراطَ المُستَقيمَ
در اين آيه با نحوة تلفظ دو حرف "صاد" و "طاء" آشنا خواهيد شد.
حرف صاد (ص )
دو حرف "سين" و "صاد" از يك محل در دهان ساخته و تلفظ مي شوند. بدين صورت كه كناره هاي روي قسمت جلوي زبان به لثه هاي مقابل آن "كام بالا" مي چسبد و در آن هوا دميده مي شود. (حرف "سين" در زبان فارسي و عربي يكسان است).
تفاوت عمده بين "سين" و "صاد" در درشت بودن حرف "صاد" است، ساده تر بگوئيم هرگاه سين را با حالت درشتي همراه كنيم حرف "صاد" تلفظ خواهد شد.
در نتيجه در حين تلفظ حرف "صاد" سعي كنيد روي زبان را بالا برده و با فشار بيشتري به لثه ها جسبانده و در آن دميدگي ايجاد كنيد.
تذكر 1 : حروف "سين" و "صاد" داراي صفتي بوده كه اصطلاحاً به آن "صفير" مي گويند. (يعني همان حالت سوتي كه در اين دو حرف مي باشد).
تذكر 2 : نبايد در كشيدن سوت اين دو حرف زياده روي و يا كوتاهي كرد. ملاك و ميزان سوت در "صاد"، همان سوتي است كه در حرف "سين" مي باشد منتها چون در تلفظ حرف صاد زبان به لثه بالا فشار بيشتري وارد مي كند و چسبندگي بيشتري نسبت به حرف سين دارد سوت بيشتر پخش مي شود نه اينكه بيشتر مي باشد.
مانند : اللهُ الصَّمَدُ ـ اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيمَ ـ اللّهمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد
حرف طاء "ط"
دو حرف "ت و ط" از يك محل ساخته و خارج مي شوند. يعني روي جلوي زبان به قسمت برآمدة انتهاي لثة بالا مي چسبد و هوا پشت آن جمع شده و يك مرتبه با "شدت" پرتاب و رها مي شود فرق عمده بين اين دو حرف در حالت "درشتي" است كه (طاء "ط") دارا مي باشد. البته تفاوت قابل توجه ديگري نيز بين اين دو حرف وجود دارد كه دانستن آن لازم مي باشد و ان حالت دميدگي (فوت كردن) است كه در تلفظ حرف (تاء "ت") بايد ايجاد شود و حال آنكه در تلفظ حرف "طاء" اين حالت وجود ندارد و با كيفيت دميدگي همراه نمي باشد.
مانند : صِراط ـ شَيطان اِهدِنَا الصِّراطَ المُستَقيمَ
صِراطَ الَّذينَ اَنعَمتَ عَلَيهِم
تذكر مهم : چهار حرف ( ص ـ ض ـ ط ـ ظ)در هر شرايطي و با هر حركتي بايد درشتي آنها حفظ شده و زبان ميل به كام بالا پيدا كند. چرا كه اين حروف به حروفي غير از اين حروف تبديل خواهند شد.
توضيح اگر حالت درشتي و ميل زبان به كام بالا در اين حروف حفظ نشود تبديل به حروف رقيق مقابل خود خواهند شد] يعني "ظ" تبديل به "ذ" و "ط" تبديل به "ت" و "ص" تبديل به "س" و ... مي شود [.
تذكر مهم :در زبان عربي گاهي با تبديل حرفي به حرف ديگر معناي كلنه به كلي تغيير پيدا كرده و حتي برخي موارد معنايي خلاف معناي كلمه ايجاد مي شود. مثلاً كلمه "صمد" با حرف "صاد" به معناي بي نياز و كلمة "سمد" با حرف "سين" به معني سِرگين (كود حيوان).
تمامي حروف اين آية شريفه به جز حرف "ذال" در قسمتهاي قبل توضيح داده شده و اما حرف "ذال".
حرف ذال "ذ"
لازم به ذكر است بدانيد سه حرف"ذ ـ‌ث ـ‌ظ" در دهان از يك نقطه ساخته شده و مخرجشان يكي است ولي فرق عمده در كيفيت خروج آنها مي باشد.
توضيح : اين سه حرف از برخورد سر زبان با سر دندان هاي پيشين بالا ساخته مي شوند، با اين تفاوت كه :
در حرف "ذال" : سر زبان را به سر دندان هاي پيشيت بالا زده و بر مي داريم و حرف "ذال" را تلفظ مي كنيم.
مانند: الَّذينَ ـ اَعوذُ بِاللهِ.
در حرف "ثاء" : مثلاً در سورة كوثر سر زبان را بر سر دندان هاي پيشين بالا قرارداده در آن دميدگي ايجاد مي كنيم، بدون اينكه صداي (سوت) به همراه داشته باشد.
البته حرف "ثاء" در زبان فارسي مثل حرف "سين" با "سوت" مي باشد در حاليكه قبلاً گفتيم در لهجة عربي (حالت سوت) مخصوص حرف "سين" و "صاد" مي باشد.
و اما حرف "ظاء"
حال كه با تلفظ حرف (ذال "ذ") به خوبي آشنا شديم (كه از برخورد سر زبان به سر دندان هاي پيشين بالا بوجود مي آيد) اگر "ذال" را با حالت درشتي همراه كنيم و تمام سطح و ريشة زبان را به طرف كام بالا ببريم به خوبي حرف "ظاء" را تلفظ خواهيم كرد. پس فرق عمده در اين دو حرف " درشتي و عدم" آن مي باشد.
مانند : ظَلَمَ ـ ظُلم ـ عَظيم ـ سُبحانَ ربِّي العَظيمَ وَ بِحَمدِهِ
البته اين حروف در سوره هاي " حمد و توحيد" وجود ندارد ولي در اذكار (نماز) مثل ذكر "ركوع" آمده است.
غَيرِالمَغضُوبِ عَلَيهِم وَ لَا الضّالين
در اين آية شريفه با نحوة تلفظدو حرف (غين "غ" و ضاد "ض") آشنا خواهيم شد.
حرف غين " غ"
چنانكه در تفاوت بين ( همزه " أ " و عين "ع") گفتيم ( همزه " أ ") از حروف پرتابي است ولي( "ع" از حروف كششي و امتدادي ) د رتفاوت ( قاف "ق" و غين "غ") نيز اين نحوه تلفظ وجود دارد پس حرف "قاف" از مخرج خود پرتاب مي شود كه اصطلاحا د رتجويد مي گويند با "شدّت " همراه است . برخلاف حرف "غين " كه در مخرج خود بايد كشيده شود .
براي آشنايي بيشتر اگر به حالتي كه آب در گلو غرغره مي كنيد توجه داشته باشيد مي توانيد حرف " غين " را به خوبي تلفظ نماييد . متذكر مي شويم "غين " از حروف درشت مي باشد .
مانند : غَيْرِ الْمَغْضوُبِ - اَغْني
حرف ضاد "ض"
د رزبان عرب حرف "ضاد " از برخورد و كشيده شدن كناره هاي چپ يا راست زبان به كناره و ريشة دندانهاي آسياي چپ يا راست بالا تلفظ مي شود .
مانند : غَيْرِ الْمَغْضُوبِ - وَلا الضّالِينَ
البته "ضاد " را به روش ديگري كه بين برخي عرب زبانها متداول است مي توان تلفظ كرد . بدين صورت كه زبان را به جايگاه حرف "دال " زده و با درشتي تلفظ كنيم .
برخي افراد با اين روش زودتر مي توانند حرف ( ضاد "ض") را تلفظ كنند ولي بايد متوجه باشيد كه حرف "ضاد " از حروفي است كه در مخرج خود كشيده مي شود ، نبايد پرتاب شود.
در پايان به عنوان حسن ختام توجه شمارا به يكي از سفارشات امير المؤ منين حضرت علي (ع) درباره اهميت نماز جلب مي كنيم .
حضرت به اصحاب خود مي فرمايد :
تَعاهَدُوآ أَمْرَالصَّلوهِ ، وَ حافِظُو عَلَيْها ، وَاستَكْثَرُوامِنْها وَ تَقَرَّبُوابِها، فَإنَّها كانَتْ عَلَي الْمُومِنينَ كِتاباً مَّوْقُوتاً ، أَلاتَسْمَعُونَ إلي جَوابِ أَهْلِ النّارِ حينَ سُئِلُوا :
"ما سَلكَكُمْ فِي سَقَرَ؟قالُوا : لَم نَكَ مِنَ المُصَلّينَ ".
وَ إنَّها لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الْوَرَق، وَ تُطلِقُهآ إطْلاقَ الرِّبَقِ ، ، و شَبَّهَها رَسُولُ اللهِ (ص) بِالْحَمَّهِ تَكُونُ عَلي بابِ الرَّجُلِ فَهُوَ يَغتَسِلُ مِنْها فِي الْيَومِ وَ اللَّيْلَهِ خَمْسَ مَرّاتٍ ، فَما عَسي أَن يَبْقي عَلَيْهِ مِنَ الدَّرَنِ ، وَقَدْ عَرَفَ حَقَّها رِجالٌ مِن المُؤْمِنينَ الَّذينَ لا تَشْغَلُهُمْ عَنْها زِينَهُ مَتاعٍ ،وَ لا قُرَّهُ عَيْنٍ مِن وَلَدٍ وَ لا مالٍ ، يَقُولُ اللهِ سُبْحانَهُ :
" رِجالٌ لا تُلْهيهِمْ تثجارَهٌ وَلا بَيْع عَنْ ذِكْرِ اللهِ وَ اقامِ الصَّلاهِ وَ اِيتآء الزَّكاهِ " وَ كانَ رَسُولُ اللهِ (ص) نَصبِاً بِالصَّلاهِ بَعْدَ التَّبْشيرِ لَهُ ، بِالْجَنَّهِ لِقَولِ اللهِ سُبْحانَهُ :" وَ أمُرْ أهْلَكَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِر عَلَيها " فَكانَ يَأمُرُ أَهْلَهُ ، وَ يُصَبِّرُ عَلَيْها نَفْسَهُ
امر نماز را مراعات كنيد ( كه معراج مومن و ستون دين و نخستين چيزيست كه در قيامت از بنده باز پرسي مي شود ) اگر قبول شد ساير اعمال پذيرفته است ، و اگر به حساب نيامد هيچ يك از عامال سودي ندارد و آن را محا فظت نماييد ( از وقت فضيلت آن غافل نباشيد ) و بسيار بجا آوريد ، و بوسيله آن بخدا نزديك شويد ، زيرا نماز ( همانطور كه در قرآن كريم مي فرمايد : " كانَتْ عَلَي الْمُومِنينَ كِتاباً مَوْقُوتاً "
برمومنين فريضه است نوشته و وقت آن تعيين گرديده ، آيا گوش (دل ) به پاسخ اهل دوزخ نمي دهيد آنگاه كه از آنها مي پرسند :" ما سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ ؟ قالُوا : لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ " در قرآن كريم يعني چه چيز شمار ا گرفتا ر دوزخ ساخت ؟ مي گويند از نماز گزاران نبوديم ، و نماز گناهان را مي ريزد مانند ريختن برگ ( از درخت ) و رها مي كند مانند رها كردن بندها ( از گردن چهار پايان ) و رسول خدا (ص) نماز را به چشمه آب گرم تشبيه فرموده كه بردر خانه مردي باشد و شبانه روزي پنج نوبت از آن شستشو كند ، پس ( معلوم است ) ديگر برچنين كسي چرك باقي نخواهد ماند ، و حق نماز را مرداني از مؤمنين شناخته اندكه آرايش كالاي دنيا و روشني چشم از فرزند و دارايي آنان را از آن باز نمي دارد خداوند سبحان ( در قرآن كريم ) مي فرمايد : " رِجالٌ لا تُلهِيهِمْ تِجارَهٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللهِ وَ اِقامِ الصَّلوهِ وَ ايتآءِ الزَّكوهِ"
يعني مرداني هستند كه بازرگاني و خريد و فروش آنها را از ياد خدا و به جا آوردن نماز و دادن زكوه غافل نمي گرداند . و رسول خدا ( ص ) بااينكه به بهشت مژده داده شده بود براي نماز ( از بس بجا مي آورد ) خود را به رنج مي افكند به جهت فرمان خداوند سبحان در قرآن كريم " وَ أمُرْ اَهْلَكَ بِالصَّلاهِ وَ اصْطَبِرْ عَلَيْها "
يعني اهل خود را به خواندن نماز امر كن و خويشتن برانجام آن شكيبا باش . پس آن حضرت هم اهل خودرا به نماز امر مي فرمود و خود را به شكيبايي بررنج آن وامي داشت.
منبع:گروه درسي قرآني
|
|
|
|