|
|
|
|
|
|
|
اعمال ماه شوال |
|
|
تقويم اين ماه
اوّل شوّال:
روز اوّل اين ماه، روز عيد فطر است كه از اعياد بزرگ اسلامى است.
اوّل شوّال:
روز اوّل اين ماه، روز عيد فطر است كه از اعياد بزرگ اسلامى است.
عيد روزه داران واقعى است همانها كه اعمال آنان پذيرفته شده و گناهانشان بخشوده گرديده; لذا بايد اين روز را عيد بگيرند.
هشتم شوّال:
روز ويران كردن قبور ائمّه بقيع توسّط گروه متعصّب و گمراه وهّابى در سال 1344 هجرى قمرى است.
وهّابيّون كه گروهى اندك، متعصّب و نادان در ميان مسلمانان به شمار مى روند داراى عقايد افراطى عجيبى هستند و با همه مذاهب اسلامى در امورى به مخالفت برخاسته اند كه از جمله آنها، توسّل به اولياءاللّه، ساختن ضريح و گنبد براى آنان و مسأله شفاعت است. از همين رو، بناى قبور امامان بقيع و حمزه سيّدالشّهدا و ديگر بزرگان اسلام و قبور صحابه و حتّى قبر پدر بزرگوار پيامبر(صلى الله عليه وآله) را در مدينه و ديگر شهرها تخريب نمودند، و در پى تخريب ضريح و گنبد رسول گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) نيز بودند كه بر اثر واكنش هاى شديد جهان اسلام، از آن دست كشيدند.
آنان به سبب همين عقايد جاهلانه و خشك، با تأسّف بسيار آثار تاريخى اسلامى فراوانى را در حرمين شريفين تخريب كردند; آثار ارزشمندى كه مى توانست سبب پيوند نسل حاضر با تاريخ گذشته اسلام باشد. متأسّفانه همه آنها از دست رفت.
بيست و پنجم شوّال:
روز رحلت امام صادق(عليه السلام) پيشواى بزرگ مذهب ما (در سال 148 هجرى) است.(1)
فضيلت ماه شوّال
اين ماه نخستين ماه از ماههاى حج است; زيرا «عمره حجّ تمتّع» را مى توان در سه ماه، شوّال، ذى القعده و ذى الحجّه انجام داد و قبل از آن جايز نيست (هرچند عمره مفرده را مى توان در تمام سال انجام داد) و اين خود دليل بر اهمّيّت و فضيلت اين ماه است.
ماهى است كه خداوند بندگان خويش را به سوى خانه خود دعوت كرده است و آنان نيز با گوش جان نداى او را شنيده و به سوى او از نقاط دور و نزديك به حركت در مى آيند (اين سه ماه را «اشهر الحج» مى نامند، ولى ماه شوّال جزء ماههاى حرام نيست).
اين ماه نخستين ماه از ماههاى حج است; زيرا «عمره حجّ تمتّع» را مى توان در سه ماه، شوّال، ذى القعده و ذى الحجّه انجام داد و قبل از آن جايز نيست (هرچند عمره مفرده را مى توان در تمام سال انجام داد) و اين خود دليل بر اهمّيّت و فضيلت اين ماه است.
ماهى است كه خداوند بندگان خويش را به سوى خانه خود دعوت كرده است و آنان نيز با گوش جان نداى او را شنيده و به سوى او از نقاط دور و نزديك به حركت در مى آيند (اين سه ماه را «اشهر الحج» مى نامند، ولى ماه شوّال جزء ماههاى حرام نيست).
وجود عيد بزرگ اسلامى فطر در ابتداى اين ماه نيز، فضيلت مهمّ ديگرى براى اين ماه به شمار مى آيد.(2)
شب اوّل ماه (شب عيد فطر)
از شب هاى بسيار مبارك است و در فضيلت و اهمّيّت آن، همين بس كه در بعضى از روايات آمده است، اهمّيّت آن كمتر از شب قدر نيست، و در روايات توصيه به عبادت و احياى اين شب شده است.(3)
براى اين شب چند عمل ذكر شده است:
از شب هاى بسيار مبارك است و در فضيلت و اهمّيّت آن، همين بس كه در بعضى از روايات آمده است، اهمّيّت آن كمتر از شب قدر نيست، و در روايات توصيه به عبادت و احياى اين شب شده است.(4)
براى اين شب چند عمل ذكر شده است:
اوّل: غسل است به هنگامى كه آفتاب غروب كند.(5)
دوم: اين شب را به نماز و دعا و استغفار زنده نگه دارد و در مسجد بيتوته كند، يعنى شب را در آن جا سپرى نمايد و به عبادت مشغول باشد، همانگونه كه امام على بن الحسين(عليهما السلام) چنين مى كرد.(6)
سوم: امام صادق(عليه السلام) فرمود: پس از نماز مغرب و نماز عشا و نماز صبح و نماز عيد، اين ذكرها را بگويد:
اَللهُ اَكْبَرُ، اَللهُ اَكْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَ اللهُ اَكْبَرُ، اَللهُ اَكْبَرُ، و للهِِ الْحَمْدُ، اَللهُ
خدا بزرگتر است... نيست معبودى جز خدا و خدا بزرگتر است... و ستايش خاص خداست خدا
اَكْبَـرُ عَلى ما هَـدانـا، وَ لَهُ الشُّكْرُ عَلى ما أَوْلانا.(7)
بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمائى فرمود وبراى اوست سپاس بر آنچه به ما بخشود.
چهارم: طبق روايتى از امام صادق(عليه السلام) پس از خواندن نماز مغرب و نافله آن، دست ها را به سوى آسمان بلند كند و بگويد:
يا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، يا ذَا الْجُودِ، يا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد وَناصِرَهُ، صَلِّ عَلى
اى صاحب نعمت و فضل اى صاحب جود و بخشش اى برگزيننده محمّد و ياور او درود فرست بر
مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاغْفِرْ لى كُلَّ ذَنْب اَحْصَيْتَهُ، وَهُوَ عِنْدَكَ فى كِتاب مُبين.
محمّد و آل محمّد و بيامرز از من هر گناهى را كه شماره كرده اى و در كتابى روشن در پيش تو ثبت است.
آنگاه به سجده برود و صد مرتبه بگويد: أتُوبُ إلَى اللّهِ. سپس هر حاجتى كه دارد از خداوند طلب كند كه ان شاء اللّه برآورده خواهد شد.(8)
پنجم: زيارت امام حسين(عليه السلام) در اين شب فضيلت بسيار دارد (زيارت مخصوصه آن حضرت در شب عيد فطر، در بخش زيارات ـ صفحه 416 ـ گذشت).
ششم: ده ركعت نماز بخواند (كه چگونگى آن در اعمال شب آخر ماه رمضان گذشت).
هفتم: اين ذكر را كه در شب جمعه نيز گفتنش مستحب است، ده بار بگويد:
يا دائِمَ الْفَضْلِ عَلَى الْبَرِيَّةِ، يا باسِطَ الْيَدَيْنِ بِالْعَطِيَّةِ، يا صاحِبَ
اى كسى كه فضل و بخششت بر خلق دائمى است و اى آن كه دو دست احسانت به عطابخشى باز است اى دارنده
الْمَواهِبِ السَّنيَّةِ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ خَيْرِ الْوَرى سَجِيَّةً، وَ اغْفِرْ لَنا
بخششهاى ارجمند درود فرست بر محمّد و آلش كه بهترين مردمند در سرشت و نهاد، و بيامرز ما را
يا ذَالْعُلى في هذِهِ الْعَشِيَّةِ.(9)
اى خداى بلندمرتبه در اين شب.
هشتم: دو ركعت نماز معروف شب عيد را بخواند; در ركعت اوّل بعد از سوره حمد، هزار مرتبه سوره قل هو اللّه و در ركعت دوم، پس از سوره حمد، يك مرتبه سوره قل هو اللّه را بخواند پس از سلام سر به سجده بگذارد و صد مرتبه بگويد: أَتُوبُ إِلَى اللّهِ. آنگاه بگويد:
يا ذَا الْمَنِّ وَالْجُودِ، يا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، يا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ
اى صاحب منّت و جود اى صاحب نعمت و بخشش اى برگزيننده محمّد صلى الله عليه
وَآلِهِ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ، وَ افْعَلْ بى كَذا وَ كَذا.
و آله درود فرست بر محمّد و آلش و بكن درباره من چنين و چنان.
بجاى افعل بى كذا و كذا حاجات خود را ذكر كند.
در روايت است كه امير مؤمنان(عليه السلام) اين نماز را به همين كيفيّت كه ذكر شد، انجام مى داد وسر از سجده برمى داشت و مى فرمود: «به حقّ آن خدايى كه جانم به دست اوست، هر كس اين نماز را بجا آورد، هر حاجتى كه از خداوند طلب كند، به وى عنايت خواهد شد و گناهان زيادى را از او بيامرزد».(10)
در روايت ديگرى از اميرمؤمنان(عليه السلام) به جاى خواندن هزار مرتبه سوره قل هو اللّه، صد مرتبه آمده است; ولى در اين روايت آمده است كه اين نماز را بايد بعد از نماز مغرب و نافله آن بجا آورد.(11) (هر دو نماز خوب است).
مرحوم «شيخ طوسى» و «سيّد بن طاووس»، اين دعاى نورانى را بعد از خواندن اين نماز نقل كرده اند:
يا اَللهُ يا اَللهُ يا اَللهُ، يا رَحْمنُ يا اَللهُ، يا رَحيمُ يا اَللهُ، يا مَلِكُ يا اَللهُ، يا
اى خدا اى خدا اى خدا اى بخشاينده اى خدا اى مهربان اى خدا اى پادشاه اى خدا اى
قُدُّوسُ يا اَللهُ، يا سَلامُ يا اَللهُ، يا مُؤْمِنُ يا اَللهُ، يا مُهَيْمِنُ يا اَللهُ، يا عَزيزُ يا
منزه از هر عيب اى خدا اى سلامت بخش اى خدا اى ايمنى بخش اى خدا اى مراقب اى خدا اى نيرومند اى
اَللهُ، يا جَبّارُ يا اَللهُ، يا مُتَكَبِّرُ يا اَللهُ، يا خالِقُ يا اَللهُ، يا بارِئُ يا اَللهُ، يا
خدا اى مقتدر اى خدا اى عظيم الشأن اى خدا اى آفريننده اى خدا اى موجد اى خدا اى
مُصَوِّرُ يا اَللهُ، يا عالِمُ يا اَللهُ، يا عَظيمُ يا اَللهُ، يا عَليمُ يا اَللهُ، يا كَريمُ يا اَللهُ،
صورت بخش اى خدا اى دانا اى خدا اى بزرگ اى خدا اى آگاه اى خدا اى بزرگوار اى خدا
يا حَليمُ يا اَللهُ، يا حَكيمُ يا اَللهُ، يا سَميعُ يا اَللهُ، يا بَصيرُ يا اَللهُ، يا قَريبُ يا
اى بردبار اى خدا اى فرزانه اى خدا اى شنوا اى خدا اى بينا اى خدا اى نزديك اى
اَللهُ، يا مُجيبُ يا اَللهُ، يا جَوادُ يا اَللهُ، يا ماجِدُ يا اَللهُ، يا مَلِىُّ يا اَللهُ، يا
خدا اى اجابت كننده اى خدا اى بخشنده اى خدا اى با شوكت اى خدا اى توانگر مقتدر اى خدا اى
وَفِىُّ يا اَللهُ،يا مَوْلى يا اَللهُ،يا قاضى يا اَللهُ، يا سَريعُ يا اَللهُ، يا شَديدُ يا اَللهُ،
وفادار اى خدا اى سرور اى خدا اى داور اى خدا اى سريع اى خدا اى سخت گير اى خدا
يا رَؤُوفُ يا اَللهُ، يا رَقيبُ يا اَللهُ،يا مَجيدُ يا اَللهُ،يا حَفيظُ يا اَللهُ، يا مُحيطُ
اى مهربان اى خدا اى نگهبان اى خدا اى شوكتمند اى خدا اى نگهبان اى خدا اى احاطه كننده
يا اَللهُ، يا سَيِّدَ السّادَةِ يا اَللهُ، يا اَوَّلُ يا اَللهُ،يا اخِرُ يا اَللهُ،يا ظاهِرُ يا اَللهُ،يا
اى خدا اى بزرگ بزرگان اى خدا اى آغاز اى خدا اى انجام اى خدا اى پيدا اى خدا اى
باطِنُ يا اَللهُ،يا فاخِرُ يا اَللهُ، يا قاهِرُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ،يا رَبّاهُ يا اَللهُ،يا
ناپيدا اى خدا اى با فخر اى خدا اى چيره اى خدا اى پروردگار من اى خدا اى
رَبّاهُ يا اَللهُ، يا وَدُودُ يا اَللهُ، يا نُورُ يا اَللهُ، يا رافِعُ يا اَللهُ، يا مانِعُ يااَللهُ، يا
پروردگار من اى خدا اى پروردگار من اى خدا اى دوستدار اى خدا اى نور اى خدا اى رفعت ده اى خدا اى بازدارنده اى خدا اى
دافِعُ يا اَللهُ، يا فاتِحُ يااَللهُ، يا نَفّاعُ يا اَللهُ، يا جَليلُ يا اَللهُ، يا جَميلُ يا اَللهُ،
جلوگيرنده اى خدا اى گشاينده اى خدا اى بسيار نفع رسان اى خدا اى با جلالت اى خدا اى زيبا اى خدا
يا شَهيدُ يا اَللهُ، يا شاهِدُ يا اَللهُ، يا مُغيثُ يا اَللهُ، يا حَبيبُ يا اَللهُ، يا فاطِرُ يا
اى گواه اى خدا اى شاهد اى خدا اى فريادرس اى خدا اى دوست اى خدا اى خالق اى
اَللهُ، يا مُطَهِّرُ يا اَللهُ، يا مَلِكُ يا اَللهُ، يا مُقْتَدِرُ يا اَللهُ، يا قابِضُ يا اَللهُ، يا
خدا اى پاك كننده اى خدا اى پادشاه اى خدا اى نيرومند اى خدا اى گيرنده اى خدا اى
باسِطُ يا اَللهُ، يا مُحْيى يا اَللهُ، يا مُميتُ يا اَللهُ، يا باعِثُ يا اَللهُ، يا وارِثُ يا
گسترنده اى خدا اى زنده كننده اى خدا اى ميراننده اى خدا اى برانگيزنده اى خدا اى ارث برنده اى
اَللهُ، يا مُعْطى يا اَللهُ، يا مُفْضِلُ يا اَللهُ، يا مُنْعِمُ يا اَللهُ، يا حَقُّ يا اَللهُ، يا مُبينُ
خدا اى عطا كننده اى خدا اى فزون بخش اى خدا اى نعمت بخش اى خدا اى برحق اى خدا اى آشكار كننده
يا اَللهُ، يا طَيِّبُ يا اَللهُ، يا مُحْسِنُ يا اَللهُ، يا مُجْمِلُ يا اَللهُ،يا مُبْدِئُ يا اَللهُ،يا
اى خدا اى پاكيزه اى خدا اى نيكوكننده اى خدا اى زيبا پرور اى خدا اى آغازنده اى خدا
مُعيدُ يا اَللهُ،يا بارِئُ يا اَللهُ،يا بَديعُ يا اَللهُ، يا هادى يا اَللهُ، يا كافى يا اَللهُ،يا
اى بازگرداننده اى خدا اى پديدآرنده اى خدا اى نوآفرين اى خدا اى راهنما اى خدا اى كفايت كننده اى خدا اى
شافى يا اَللهُ، يا عَلِىُّ يا اَللهُ، يا عَظيمُ يا اَللهُ، يا حَنّانُ يا اَللهُ، يا مَنّانُ يا اَللهُ،
شفابخش اى خدا اى والا مرتبه اى خدا اى بزرگ اى خدا اى بسيار مهربان اى خدا اى بسيار بخشنده اى خدا
يا ذَاالْطَّوْلِ يا اَللهُ،يا مُتَعالى يا اَللهُ، يا عَدْلُ يا اَللهُ، يا ذَا الْمَعارِجِ يا اَللهُ، يا
اى صاحب نعمت اى خدا اى برتر اى خدا اى دادگر اى خدا اى داراى مراتب بلند اى خدا اى
صِدْقُ يااَللهُ، يا دَيّانُ يا اَللهُ، يا باقى يا اَللهُ، يا واقى يا اَللهُ، يا ذَا الْجَلالِ يا
راستى محض اى خدا اى جزاده اى خدا اى باقى اى خدا اى نگهدارنده اى خدا اى صاحب جلالت اى
اَللهُ، يا ذَا الاِْكْرامِ يا اَللهُ، يا مَحْمُودُ يا اَللهُ، يا مَعْبُودُ يا اَللهُ، يا صانِعُ يا اَللهُ،
خدا اى صاحب بزرگوارى اى خدا اى پسنديده اى خدا اى معبود اى خدا اى سازنده اى خدا
يا مُعينُ يا اَللهُ، يا مُكَوِّنُ يا اَللهُ، يا فَعّالُ يا اَللهُ، يا لَطيفُ يا اَللهُ، يا جَليلُ يا
اى ياور اى خدا اى بوجود آرنده اى خدا اى كننده هر كار اى خدا اى با لطف اى
اَللهُ، يا غَفُورُ يااَللهُ، يا شَكُورُ يااَللهُ، يا نُورُ يا اَللهُ، يا قَديرُ يااَللهُ، يا رَبّاهُ يا
خدا اى آمرزنده اى خدا اى سپاس دارنده اى خدا اى نور اى خدا اى توانا اى خدا اى پروردگار اى خدا
اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا
اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى
اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ،يا رَبّاهُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ، يا رَبّاهُ يا اَللهُ، اَسْئَلُكَ اَنْ
خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا، اى پروردگار اى خدا از تو خواهم كه
تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَتَمُنَّ عَلَىَّ بِرِضاكَ، وَتَعْفُوَ عَنّى
درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و به خشنودى خود بر من منّت گذارى و به
بِـحِلْمِكَ، وَتُـوَسِّعَ عَلَىَّ مِـنْ رِزْقِكَ الْحَلالِ الطَّيِّبِ، وَمِنْ حَيْثُ
بردباريت از من بگذرى و فراخ گردانى بر من از روزى حلال و پاكيزه ات و از جايى كه
اَحْتَسِبُ وَمِنْ حَيْثُ لا اَحْتَسِبُ، فَاِنّى عَبْدُكَ لَيْسَ لى اَحَدٌ سِواكَ، وَلا
گمان دارم و از جايى كه گمان ندارم زيرا من بنده توام و كسى را جز تو ندارم و نه
اَحَدٌ اَسْئَلُهُ غَيْرُكَ، يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ، ما شآءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ
هيچ كس است كه از او درخواست كنم جز تو اى مهربانترين مهربانان، آنچه خدا خواهد نيرويى نيست جز به خداى
الْعَظيمِ
والاى بزرگ
سپس به سجده مى روى و مى گويى:
يااَللهُ يااَللهُ،يا رَبِّ يا اَللهُ، يا رَبِّ يا
اى خدا اى خدا اى پروردگار من اى خدا، اى پروردگار من، اى
اَللهُ، يا رَبِّ يا اَللهُ، يا اَللهُ يا اَللهُ، يا رَبِّ يا رَبِّ يا رَبِّ، يا مُنْزِلَ الْبَرَكاتِ،
خدا، اى پروردگار من اى خدا، اى خدا، اى خدا، اى پروردگار من، اى پروردگار من، اى پروردگار من اى فرستنده بركات
بِكَ تُنْزَلُ كُلُّ حاجَة، اَسْئَلُكَ بِكُلِّ اسْم فى مَخْزُونِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ،
هر حاجتى بدست تو فرود آيد از تو خواهم به هر نامى كه در خزينه غيب تو محفوظ است
وَالاَْسْمآءِ الْمَشْهُوراتِ عِنْدَكَ، اَلْمَكْتُوبَةِ عَلى سُرادِقِ عَرْشِكَ، اَنْ
و نامهايى كه پيش تو آشكار است آنها كه بر سراپرده هاى عرشت نوشته شده كه
تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَقْبَلَ مِنّى شَهْرَ رَمَضانَ، وَتَكْتُبَنى
درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و از من بپذيرى ماه رمضان را و نامم را
مِنَ الْوافِدينَ اِلى بَيْتِكَ الْحَرامِ، وَتَصْفَحَ لى عَنِ الذُّنُوبِ الْعِظامِ،
در زمره رفتگان بسوى خانه محترمت (كعبه) بنويسى و از گناهان بزرگم چشم پوشى كنى
وَتَسْتَخْرِجَ يا رَبِّ كُنُـوزَكَ يا رَحْمـنُ.(12)
و گنجهاى خود را برايم بيرون آورى اى خداى بخشاينده.
نهم: چهارده ركعت نماز بخواند (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعتى، سوره حمد و آية الكرسى و سه مرتبه سوره قل هو الله را بخواند. در روايت است هر كس چنين كند، خداوند در برابر هر ركعتى ثوابهاى بسيار زيادى به او مى دهد.(13)
دهم: مرحوم «شيخ طوسى» در «مصباح المتهجّد» فرموده است: در پايان شب نيز غسل كن و تا طلوع صبح در مصلاّيت (محل خواندن نماز) بنشين (و ذكر خدا بگو).(14)
فضيلت و اعمال روز عيد فطر
روز عيد فطر روز بسيار مهمّى براى مسلمانان است; زيرا پس از يك ماه روزه و تهجّد و عبادت، براى گرفتن پاداش الهى آماده مى شوند; لذا اين روز، از سويى سبب شادى و سرور است، چراكه هر مسلمانى از انجام وظيفه الهى خوشحال و مسرور است; ولى از سويى چون روز دريافت جوائز الهى است، انسان در حالت خوف و دلهره به سر مى برد از اين كه نمى داند اعمال يك ماهه او تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟
امام باقر(عليه السلام) از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) نقل كرده است كه آن حضرت فرمود: هنگامى كه روز اوّل شوّال فرا مى رسد، منادى ندا مى دهد: اى مؤمنان براى دريافت جوائز و پاداش هاى خود بشتابيد! آنگاه امام(عليه السلام) فرمود: جايزه هاى خداوند مانند جايزه هاى پادشاهان نيست (يعنى جايزه او بسيار بزرگ و معنوى و قبولى طاعات و رضوان الهى است).
روز عيد فطر روز بسيار مهمّى براى مسلمانان است; زيرا پس از يك ماه روزه و تهجّد و عبادت، براى گرفتن پاداش الهى آماده مى شوند; لذا اين روز، از سويى سبب شادى و سرور است، چراكه هر مسلمانى از انجام وظيفه الهى خوشحال و مسرور است; ولى از سويى چون روز دريافت جوائز الهى است، انسان در حالت خوف و دلهره به سر مى برد از اين كه نمى داند اعمال يك ماهه او تا چه اندازه مورد قبول قرار گرفته است؟
امام باقر(عليه السلام) از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) نقل كرده است كه آن حضرت فرمود: هنگامى كه روز اوّل شوّال فرا مى رسد، منادى ندا مى دهد: اى مؤمنان براى دريافت جوائز و پاداش هاى خود بشتابيد! آنگاه امام(عليه السلام) فرمود: جايزه هاى خداوند مانند جايزه هاى پادشاهان نيست (يعنى جايزه او بسيار بزرگ و معنوى و قبولى طاعات و رضوان الهى است).
در پايان نيز تأكيد فرمود: «روز اوّل شوال روز دريافت جايزه هاست!».
براى روز اوّل شوّال اعمالى ذكر شده است:
اوّل: تكبيراتى است كه در اعمال شب عيد فطر ذكر شد، و بعد از نماز صبح و نماز عيد فطر آن را بخواند.
دوم: پيش از نماز عيد، زكات فطره را جدا سازد; اگر دسترسى به مستحق دارد بپردازد و الاّ كنار بگذارد، براى هر نفر يك صاع (حدود سه كيلو) از گندم يا موادّ غذايى ديگر كه در آن شهر غذاى غالب مردم محسوب مى شود.
زكات فطره واجب مؤكّد است و شرط قبولى روزه ماه رمضان است، و خداوند نيز در قرآن آن را مقدّم بر نماز (عيد) شمرده است و مى فرمايد: «(قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَكّى وَ ذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلّى); به يقين آن كس كه زكات دهد و ياد پروردگارش را كند سپس نماز بخواند، رستگار است!».
سوم: غسل كردن است و وقت آن به فرموده «شيخ طوسى» بعد از طلوع فجر است تا زمان بجا آوردن نماز عيد. قبل از غسل اين دعا را بخواند:
اَللّهُمَّ اِيماناً بِـكَ، وَتَصْديـقاً بِكِتابِكَ، وَاتِّباعَ سُنَّةِ نَبيِّكَ مُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ.
خدايا بخاطر ايمان به تو و تصديق كتاب تو و پيروى از روش پيغمبرت محمّد صلى الله عليه و آله.
آنگاه بسم اللّه بگويد و غسل كند. پس از پايان غسل بگويد:
اَللّـهُمَّ اجْعَلْهُ كَفّارَةً لِذُنُوبى، وَطَهِّرْ دينى، اَللّـهُمَّ اَذْهِبْ عَنِّى الدَّنَسَ.
خدايا قرارش ده كفاره گناهانم و دين و مذهبم را پاك گردان خدايا دور كن از من چركى را.
چهارم: به فرموده «شيخ طوسى» در اين روز نيكوترين لباسش را بپوشد و خود را معطّر سازد و با وقار و سكينه به سمت مصلاّى عيد حركت كند. پنجم: پيش از نماز عيد، در ابتداى روز افطار كند، و بهتر آن است كه افطارش با خرما باشد.(8) «شيخ مفيد»(رحمه الله) فرموده است: مستحبّ است مقدار كمى از تربت سيّد الشّهدا، امام حسين(عليه السلام) را تناول نمايد كه شفاى هر دردى است.
ششم: پس از طلوع آفتاب براى نماز عيد حركت كند (همان گونه كه از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) نقل شده است. و دعاهايى را كه از طريق معصومين(عليهم السلام) وارد شده است، بخواند; از جمله آن كه امام باقر(عليه السلام) فرمود: در عيد فطر و عيد قربان و جمعه وقتى كه براى رفتن به نماز مهيّا شدى، اين دعا را بخوان:
اَللّـهُمَّ مَنْ تَهَيَّأَ فى هذَا الْيَوْمِ اَوْ تَعَبَّأَ، اَوْ اَعَدَّ وَاسْتَعَدَّ لِوِفادَة اِلى مَخْلُوق،
خدايا هر كه آماده شده در اين روز يا مهياو مستعد و مجهز گشته براى ورود به يكى از مخلوقاتت
رَجآءَ رِفْدِهِ وَنَوافِلِهِ، وَفَواضِلِهِ وَعَـطـايـاهُ، فَـاِنَّ اِلَـيْـكَ يـا سَيِّدى
به اميد جايزه و صله و بهره هاو عطاهاى او ولى اى آقاى من
تَهْيِئَتى وَتَعْبِئَتى، وَاِعْدادى وَاسْتِعْدادى، رَجآءَ رِفْدِكَ وَجَوائِزِكَ،
تنها بسوى توست آمادگى و تهيه و استعداد و تجهيز من به اميد جايزه
وَنَوافِلِكَ وَفَواضِلِكَ، وَفَضآئِلِكَ وَعَطاياكَ، وَقَدْ غَدَوْتُ اِلى عيد مِنْ
و صله ها و بهره ها و بخششها و فضلها و عطاهاى تو و بامداد كردم در عيدى
اَعْيادِ اُمَّةِ نَبيِّكَ، مُحَمَّد صَلَواتُ اللهِ عَلَيْهِ وَعَلى آلِهِ، وَ لَمْ اَفِدْ اِلَيْكَ الْيَوْمَ
از عيدهاى امت پيامبرت محمّد كه درودهاى تو بر او و برآلش باد و البتّه ورود من نه به اميد
بِعَمَل صالِح اَثِقُ بِهِ قَدَّمْتُهُ، وَلا تَوَجَّهْتُ بِمَخْلُوق اَمَّلْتُهُ، وَلكِنْ اَتَيْتُكَ
كردار شايسته اى است كه بدان اطمينان داشته و پيشكش آورده باشم و نه اين كه به مخلوقى رو كرده و آرزومندش باشم بلكه با حال خضوع به درگاه تو آمده
خاضِعاً، مُقِرّاً بِذُنُوبى، وَ اِسآئَتى اِلى نَفْسى، فَيا عَظيمُ يا عَظيمُ يا عَظيمُ،
و معترف به گناه و بدى خود بر نفس خويشتنم پس اى خداى بزرگ
اِغْفِرْ لِىَ الْعَظيمَ مِنْ ذُنُوبى، فَاِنَّهُ لايَغْفِرُ الذُّنُوبَ الْعِظامَ اِلاَّ اَنْتَ، يا لا اِلهَ
بيامرز بزرگ گناهانم را زيرا نيامرزد گناهان بزرگ را جزتو اى كه معبودى
اِلاَّ اَنْتَ، يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ.
جز تو نيست اى مهربانترين مهربانان.
هفتم: نماز عيد. خواندن نماز عيد در زمان ما مستحب است و آن دو ركعت است; در ركعت اوّل سوره حمد و سوره اعلى (يا هر سوره ديگرى كه مايل باشد) بخواند و بعد از آن پنج تكبير بگويد و بعد از هر تكبير اين قنوت را بخواند:
اَللّـهُمَّ اَهْلَ الْكِبْرِيآءِ وَ الْعَظَمَةِ، وَاَهْلَ الْجُودِ وَ الْجَبَرُوتِ، وَ اَهْلَ الْعَفْوِ
خدايا اى اهل بزرگى و عظمت و اى شايسته بخشش و قدرت و سلطنت و اى شايسته عفو
وَ الرَّحْمَةِ، وَاَهْلَ التَّقْوى وَالْمَغْفِرَةِ، اَسْئَلُكَ بِحَقِّ هذَا الْيَومِ، اَلَّذى جَعَلْتَهُ
و رحمت و اى شايسته تقوا و آمرزش از تو خواهم به حق اين روزى كه قرارش دادى
لِلْمُسْلِمينَ عيداً، وَلِمُحَمَّد صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ ذُخْراً [وَشَرَفا] وَمَزِيداً،
براى مسلمانان عيد و براى محمّد صلى الله عليه و آله ذخيره و شرف و فزونى مقام
اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تُدْخِلَنى فى كُلِّ خَيْر اَدْخَلْتَ
كه درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و درآورى مرا در هر خيرى كه درآوردى
فيهِ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّد، وَاَنْ تُخْرِجَنى مِنْ كُلِّ سُوء اَخْرَجْتَ مِنْهُ مُحَمَّداً
در آن خير محمّد و آل محمّد را و برونم آرى از هر بدى و شرى كه برون آوردى از آن محمّد
وَ آلَ مُحَمَّد، صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَعَلَيْهِمْ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ خَيْرَ ما سَئَلَكَ
و آل محمّد را كه درودهاى تو بر او و بر ايشان باد خدايا از تو خواهم بهترين چيزى را كه درخواست كردند
مِنْهُ عِبادُكَ الصّالِحُونَ، وَاَعُوذُ بِكَ مِمَّا اسْتَعاذَ مِنْهُ عِبادُكَ الصّالِحُونَ.
از تو بندگان شايسته ات و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند ازآن بندگان شايسته ات.
(درصورت عدم توانايى براين قنوت، هرگونه قنوت ديگرى نيز مى تواند بخواند) سپس تكبير ششم را بگويد و به ركوع برود و بعد از ركوع و سجده، برخيزد و ركعت دوم را شروع كند; در ركعت دوم، بعد از سوره حمد، سوره والشّمس يا سوره ديگرى را بخواند; آنگاه چهار تكبير بگويد و بعد از هر تكبير همان قنوت را بخواند، سپس تكبير پنجم را بگويد و به ركوع و سجود برود و نماز را تمام كند. بعد از نماز، تسبيحات حضرت زهرا(عليها السلام) را بگويد(13) و آنگاه دعاهايى كه نقل شده است را بخواند كه يكى از آنها دعاى چهل و ششم «صحيفه سجّاديه» است.
مستحب است نماز عيد، زير آسمان باشد و بعد از نماز براى برادران دينى جهت قبولى اعمال دعا كند.
هشتم: دعاى ندبه را بخواند، كه در بخش دعاهاى معروف (صفحه 189) آمده است مرحوم محدّث قمى مى گويد: به فرموده «سيّد بن طاووس»، پس از دعا به سجده برود و بگويد:
اَعُوذُ بِكَ مِنْ نار حَرُّها لايُطْفى،وَجَديدُها لايَبْلى،وَعَطْشانُها لايُرْوى
پناه مى برم به تو از آتشى كه حرارتش خاموش نشود و تازه اش كهنه نگردد و تشنه اش سيراب نشود
سپس گونه راست را بر محلّ سجده بگذارد و بگويد:
اِلهى لاتُقَلِّبْ وَجْهى فِى النّارِ بَعْدَ سُجُودى، وَتَعْفيرى لَكَ بِغَيْرِ مَنٍّ مِنّى عَلَيْكَ، بَلْ لَكَ الْمَنُّ عَلَىَّ
خدايا بدست آتش مسپار چهره ام را پس از سجده كردنم و بخاك ماليدنم آن را براى تو بدون اين كه منّتى بر تو داشته باشم بلكه تو بر من منّت دارى
آنگاه گونه چپ را بگذارد و بگويد:
اِرْحَمْ مَنْ اَسآءَ وَاقْتَرَفَ وَاسْتَكانَ وَاعْتَرَفَ
رحم كن كسى را كه بد كرده و به نافرمانى دست زده و بيچاره گشته و اعتراف بدانها دارد
سپس به حال سجده برگردد و بگويد:
اِنْ كُنْتُ بِئْسَ الْعَبْدُ، فَاَنْتَ نِعْمَ الرَّبُّ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ
اگر من بدبنده اى هستم پس تو خوب پروردگارى هستى بزرگ است گناه
عَبْدِكَ،فَلْيَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِكَ يا كَريمُ.
بنده ات پس بايد گذشت تو نيز نيكو باشد اى خداى كريم
در پايان صد مرتبه بگويد:
اَلْعَفْوَ الْعَفْوَ.
گذشت خواهم گذشت خواهم.
--------------------------------------------------------------------------------
1. منتهى الآمال، زندگى امام صادق(عليه السلام)
2. منتهى الآمال، زندگى امام صادق(عليه السلام)
3. اقبال، صفحه 274 و زادالمعاد، صفحه 220 .
4. زادالمعاد، صفحه 220 و كافى، جلد 4، صفحه 167، حديث 3.
5. اقبال، صفحه 274.
6. مصباح المتهجّد، صفحه 648.
7. اقبال، صفحه 271.
8. مصباح كفعمى، صفحه 647.
9. اقبال، صفحه 272 و زادالمعاد، صفحه 221.
10. اقبال، صفحه 272.
11.مصباح المتهجّد، صفحه 649 و اقبال، صفحه 272 و بحارالانوار، جلد 88، صفحه 120 (با اندكى تفاوت).
12.بحارالانوار، جلد 88، صفحه 122 .
13. مصباح المتهجّد، صفحه 651.
منبع: مفاتيح نوين
|
|
|
|
|
|